ବିଦ୍ରୋହର ସହସ୍ର ସିପାହୀ

ଘେନ ଆମ ନମସ୍କାର

ବିପ୍ଳବର ସହସ୍ର ସିପାହୀ ।

ଜାତିର ଜୀବନ ତୁମେ

ଅନ୍ଧକାରେ ଦୀପ୍ତ ଅଗ୍ନିବାହୀ ॥

ଭୀଷ୍ମର ପ୍ରତିଜ୍ଞା ନେଇ

ନକ୍ଷେପିଲ ଯେଉଁ ପଦକ୍ଷେପ ।

ଶତାବ୍ଦୀର ଇତିହାସେ

ଲେଖିଗଲ ଯେଉଁ ଅଗ୍ରଲେଖ !

ଫିରଙ୍ଗି ଶାସନ ତଳେ

ଛପି ଛପି ଜାଳିଲ ଯେ ନିଆଁ ।

ଚକିତ ବିସ୍ମିତ ଆଜି

ମୁଗ୍‍ଧ ନେତ୍ରେ ଚାହିଁଛି ଦୁନିଆ ॥

ଦଳିତ ଛାତିର ତଳେ

ଥିଲା କେତେ ଦୁର୍ଗମ ସାହସ ।

ଏଜାତି କି, କରି ପାରେ

ଥାଇ ପୁଣି ନିରନ୍ନ ଦୁର୍ବାସ ॥

ତାହାର ଉତ୍ତର ତୁମେ

ଦେଇଗଲ ଯଥାର୍ଥ ଅର୍ଥରେ ।

ବିଦେଶୀ ପାରିଲା ବୁଝି

କୁହ କିଛି ଅଛି ଅନର୍ଥରେ ॥

ଯେ ନିଆଁ ଜାଳିଲ ତୁମେ

ଜଳିଗଲ ତାହାରି ତେଜରେ ।

ପାଉଁଶ ପଡ଼ିଲା ତଳେ

ଶୋଇଗଲ ମାଟିର ଶେଯରେ ॥

ଶୁଦ୍ଧ ପୂତ ସେ ବିଭୂତି

ବୋଳିଦେଇ ଜନନୀ ଅଙ୍ଗରେ ।

ଭାରତ ଜନନୀ ତମ

ଉଭାହେଲା ନବୀନ ରଙ୍ଗରେ ॥

ଜୀବନର ପଦ୍ମ ଫୁଲେ

ଜନନୀର ପୂଜିଲ ଚରଣ ।

ସେ ପଦ୍ମ ଫୁଲ କି କେବେ

ଅକାଳରେ ଲଭିବ ମରଣ ॥

ମରଣ ନାଆଁରେ ଖାଲି

ମରଣକୁ ଦେଲ ଫାସି କାଠ ।

ଅମର ଜୀବନ ପାଇଁ

କରିଗଲ ନୂଆଁ ମନ୍ତ୍ର ପାଠ ॥

ସେ ମହାମନ୍ତ୍ରକୁ ଜପି

ଆମେ ସବୁ ଲଭିଛୁ ଜୀବନ ।

ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଜୀବନ ତନ୍ତ୍ରୀ

ଏକସୂତ୍ରେ କରୁଛୁ ସୀବନ ॥

ସମୟର ଛାତିପରେ

ସଂଗ୍ରାମର ସୈନିକ ହେ ଶତ ।

ଅଗଣିତ ପ୍ରାଣ ପାତି

ସୃଜିଗଲ ଯେଉଁ ପୁଣ୍ୟପଥ ॥

ସେ ପୁଣ୍ୟ ପଥରେ ଚାଲି

ପାଇଅଛୁଁ ଜୀବନର ଜ୍ୟୋତି ।

ଏ ଜାତିର କଣ୍ଠେ ତୁମେ

ହୁଅ ସବୁ ଜଗତର ମୋତି ॥

କିଏ କାହିଁ ପଡ଼ିଗଲ

ସଢ଼ିଗଲ ପାହାଡ଼ି ନଇରେ ।

ପାଉଁଶ ପାଲଟି ଗଲ

ପୋଡ଼ି ପୋଡ଼ି ମୋ ଜଳନ୍ତା ଜୁଇରେ ॥

ଜାଣିତ ପାରିଲୁ ନାହିଁ,

କିଏ ତୁମ ବନ୍ଧୁ ପରିଜନ ।

କିଏ ଅବା ପ୍ରିୟ ସଖା

ବିପଦରେ ବିଶ୍ୱାସ ଭାଜନ ॥

ନାଆଁ ନାହିଁ ଗାଆଁ ନାହିଁ

ଅଜଣାରେ ରହିଗଲ କାହିଁ ।

ଖୋଜି ଖୋଜି ତମ ସ୍ମୃତି

ଆମେ ଆଜି ପାଇଲୁତ ନାହିଁ ॥

କାଳର କରାଳ ମୁହେଁ

ଅଦେଖାରେ ଗଲ କାହିଁ ହଜି ।

ପତ୍ତାତ ପାଇଲୁ ନାହିଁ

ମଉନରେ ସତ୍ତାଗଲା ମଜି ॥

ଇତିହାସ ଲେଖିନାହଁ

ସ୍ଥାନ ନାହିଁ ପୁରାଣ ପତରେ ।

ତମକଥା ରହିଗଲା

ଅଧା ମିଛ ଅର୍ଦ୍ଧେକ ସତରେ ॥

ଧମକ ଚମକ ଖାଇ

ଦଳାଦଳି ଦେଶ ଧର୍ଷଣରେ ।

ତେଜିଲେ ଜୀବନ ସତେ

ଗୋଳାଗୋଳି ବୋମା ବର୍ଷଣରେ ॥

ଉଦ୍‍ବୁଦ୍ଧ ଛାତିରେ ତମ

ବୁଦ୍ଧ ରଖି ନଥିଲା ବାରତା ? ।

ଥାଆନ୍ତା ବା କାହୁଁ କହ ?

ଅବରୁଦ୍ଧ ଥିଲା ବୀର ମଥା ॥

ପୀଡ଼ିତର ପ୍ରାଣ କି କେବେ

ବୁଝିପାରେ ଶାନ୍ତିର ସଂକେତ ।

ଅସାଧୁ ସିପାହୀ ବୋଲି

ହେଲା ଯେବେ ଜାତ ନାମାଙ୍କିତ ॥

ଅସାଧୁକି ହୋଇପାର ?

ସାଧନାର ସିଦ୍ଧି ଫଳପାଇ ।

ଅସାଧ୍ୟ ଦୁର୍ଗମ ବୋଲି

ହେଲ ତୁମେ ଅସାଧୁ ସିପାହୀ ॥

ଅନ୍ଧର ଆଖିରେ ସିନା

ଏ ଦୁନିଆଁ ଦିଶେ ଅନ୍ଧକାର ।

ଆଖି ବୁଜି ଦେଖିବାଟା

ବିଦେଶୀର ଆଖିର ବିକାର ॥

ଦିନପରେ ଦିନ ବିତି

ବିତିଲାଣି ବର୍ଷ ଶତ ଶତ ।

ପୁଣିତ ବିତିବ ଏଇ

ସମୟର ସୋତ ଅବିରତ ॥

ସ୍ମୃତିର ସଙ୍ଖାଳି ତୁମେ

ବିସ୍ମୃତିର ହଜାଗଣ୍ଠି ଧନ ।

ଏ ମାଆ ମାଟିର କୋଳେ

ତୁମେ ସବୁ ଅମର ସନ୍ତାନ ॥

କିସବା ଗାଇବୁ ଆମେ

ତୁମର ସେ ମହିମ୍ନ ମହିମା ।

ଇତିହାସ ପାରିଲାନି

ଛୁଇଁ ଯାର ସାହସର ସୀମା ॥

ବହୁବର୍ଷ ପରେ ଘେନ

ଶ୍ରଦ୍ଧା ପୂର୍ଣ୍ଣ ନମ୍ର ନମସ୍କାର ।

ତମରି ପବିତ୍ର ସ୍ମୃତି

ଉଜ୍ଜୀବିତ ହେଉ ବାରବାର ॥

ନ ଝରାଅ ଲୁହ ଲୁତଫା ରାଣୀ ଗୋ

ସିରାଜ ଫେରିଲେ ନାହିଁ ।

କେତେ କାଳ ଧରି ମଉନେ ମଉନେ

ବସିଥିବ ପଥ ଚାହିଁ ?

ତୁମେ କହିଥିଲ ପରାଣ ପ୍ରିୟକୁ,

ଜୀବ ଗଲେ ପଛେ ଯାଉ ।

ଦେଶ ଜାତି ପାଇଁ ଲଢ଼େଇ କରିବ

ନଫେରି ପଛକୁ ଆଉ ॥

ନ ଫେରିଲେ ସତେ ତୁମରି କଥାଟି:

ରଖିବାକୁ ଆଗୋ ରାଣୀ ।

ନବାବକୁ ତମ କିସ ହେଲା ବୋଲି

ପାରିଲନି ତୁମେ ଜାଣି ॥

ନବାବୀ ରକତ ଜବାବ ମାଗିଲା

ବଣିକ ଜାତିର ପାଶେ ।

କିପରି ସହିବ ପରଦେଶୀ ଯଦି

ପଶିବ ଆପଣା ବାସେ ॥

ତରୁଣ ମନତା’ ବୁଝି ପାରିଲାନି

ବଣିକ ଜାତିର ଛଳ ।

ଅଜାଣତେ ତା’ର ଲୁଟି ନେଇଗଲା

ସେନାପତି ସେନାବଳ ॥

ମିରଜା-ଫରର ବିଷଦିଆ କଥା

ପାରିଲାନି ସିଏ ବୁଝି ।

ଅଗଣିତ ସେନା ସେନାପତି ଥାଇ

ପାରିଲାନି ସିଏ ଯୁଝି ।।

ପଲାସୀ ଛାତିରେ ଏ ଦେଶ ମାଟିର

ଇତିହାସ ଅଛି ଲେଖା ।

ଆଜିବି ସେଇଠି ଉକୁଟି ଉଠିବା

ନବାବୀ ରକତ ରେଖା ॥

ଶତ ପଲାଶର ନିଆଁ ତେଜ ମାଖି

ପଲାସୀତ ହସୁ ନାହଁ ।

ନିର୍ଲଜ୍ଜ ତାହାର ଛାତିରେ ଆଉ ସେ

ପୁରୁବ ସାହସ କାହିଁ ? ॥

ପଲାସୀ ଶୋଇଛି ମଶାଣି ପଦାରେ

ମିରିଜା ମାରୁଛି ହାଇ ।

ସିରାଜ ଡାକୁଛି “ଶୁଣ ଦେଶବାସୀ

ଭାଇକୁ ଠକିଛି ଭାଇ” ॥

ପଚାରୁଛି ଆଜି କହିବୁ ନାହିଁ କି

ପିଚାଶୁଣୀ ତୁ ପଲାଶୀ ।

ଦେଶ ଇତିହାସେ ଶିରି ହୀନା ତୁହିଁ

ମାନହୀନା ମଦାଳସୀ ॥

କିସ ବା ପାଇଲୁ ନବାବ ସିରାଜ

ଛାତିରେ ପୁରାଇ ଛୁରି ।

କି ଆଶା ପୁରିଲା ଖେଳିଗଲୁ ଯେ ଲୋ

ତୋ ଭାଇ ରକତେ ହୁରି ॥

ସେ ରକତ ବାଜି ତୋ ଛାତି କିପାଇଁ

ପଡ଼ିଲାବି ବେଗେ ଫାଟି ।

ଏ ଭାରତ ମାଟି ତା’ ଦେହରୁ କିଆଁ

ତୋ ଦେହ ନଦେଲା କାଟି ?

ଅଠର ବରଷେ ଯୁବକ ସିରାଜ

ଦେଶ ପାଇଁ ଗଲା ମରି ।

ତା’ ଛାତିରେ ଅସୀମ ସାହସ

ଅସୀମ ବେଦନା ଭରି ॥

ବେପାରୀ ଜାତିର କୂଟ ଓ କପଟ

ତାହାକୁତ ଜଣା ନାହିଁ ।

ଯୁବ ସୁଲଭତା ଉତଲା ହିଆରେ

ଭାବିବା ପାରିବ କାହିଁ ?

ସତରଶ ସତାବନ ଗଲାସିନା

ଅତୀତ ତଳରେ ମିଶି ।

ସିରାଜର ନାଆଁ ସେ ଇତିହାସରେ

ଲେଖାହୁଏ ଦିବା ନିଶି ॥

ଦେଶ ଜାତି ପାଇଁ ତା’ ହିଆ ତଳରେ

ଥିଲା ସାହସର ନିଆଁ ।

ସେ ନିଆଁରେ ପୋଡ଼ି ପାଉଁଶ ହୋଇଛି

ଆମେ ବି ନହେବା କିଆଁ ?

ତୋଫା ଜହ୍ନ ଭଳି ଲୁତଫାରାଣୀର

ମରମ ବୁଝିବ କିଏ ।

ଉଛୁଳା ପରାଣେ ବିଦାୟ ଦେଇଛି

ପରାଣ ପ୍ରିୟକୁ ଯିଏ ?

ତୁଚ୍ଛ ସେଇ ଇନ୍ଦ୍ରପଦ

ଶଚୀ ପତି ହେବାର ବାସନା ।

କୋଟି ଶଚୀ କୋଟି ଇନ୍ଦ୍ର

ପଦେ ଯା’ର କରେ ଆରାଧନା ॥

ସେ ସୁରେନ୍ଦ୍ର ନୁହେଁ ଇନ୍ଦ୍ର

କଲ୍ପନାର ଅମରାବତୀର ।

ମାତ୍ର ସିଏ ପ୍ରାଣ କେନ୍ଦ୍ର

କୋଟି କୋଟି ଦେଶ ଓ ଜାତିର ॥

ନୁହେଁସେ ବେତାର ଶିଳ୍ପୀ–

ନୁହେଁ ଅବା ପୁରାଣର କବି ।

ତା’ କଣ୍ଠୁ ସ୍ଫୁରିଲା କିନ୍ତୁ

ଅଗ୍ନିବାହୀ, ଅଶାନ୍ତ ପୂରବୀ ॥

ନିରକ୍ଷର ମଥା କିନ୍ତୁ

ରଖିଥିଲା ଶାଶ୍ଵତ ସ୍ଵାକ୍ଷର ।

ବେତାର କେନ୍ଦ୍ରର ତା’ରେ

ଧ୍ୱନି ଉଠେ ତା’ ବଜ୍ର ବକ୍ଷର ॥

ସମୁନ୍ନତ ମଥା ତା’ର

ନଇଁଗଲା ଏଦେଶ ମାଟିରେ ।

ବଣିକ ଶାସକ ହାତେ

ମାଡ଼ ଖାଇ ଗୁଳି ଓ ଲାଠିରେ ॥

ମଥାକି ନଇଁଲା ସତେ

କୋଟି ମଥା ଯା ଚରଣ ତୁମେ ।

ଶାସକର ବହୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱେ

ଶାସିତ ସେ ଏ ଭାରତ ଭୁମେ ॥

ଏ ଦେଶକି ଭୁଲିପାରେ

ଭୁଲିପାରେ ବୁଢ଼ାରଜା କଣ ? ।

ଆଜିବି ବାହୁନି କାନ୍ଦେ

ଇବତଟୁ ଶୁଭଇ କ୍ରନ୍ଦନ ॥

କୁଦୋପାଲି ବାଲିକୁଦେ

ଆଜିବିତ ଥିବ ଅଶ୍ୱପାଦ ।

କୃଷକ କୁମାରୀ ଦେଖି

ଗଣୁଥିବ ସହସା ପ୍ରମାଦ ॥

ଦୁକୁଳିତର ଗ୍ରାମ୍ୟ ନାରୀ

ଗ୍ରାମ ପ୍ରାନ୍ତେ ମୁକୁଳିତର କେଶେ ।

ଆଜିବି କହନ୍ତି ବସି

ସୁରବୀର କଲାଯା’ଏ ଦେଶେ ॥

ରସିଆ ପାଲିର ଲୋକେ

ସୁରସଙ୍ଗେ ଯାଇଥିଲେ ରଣ ।

ଆଜିବି ଗୁମୁରି ଉଠେ

ତରବାରି କରେ ଝଣ ଝଣ ॥

ପାହାଡ଼ୀ ସଇନ ନେଇ

ଥରାଇଲା ଶସକର ଛାତି ।

ଆଜିଯାଏ ଭୁଲିନାଇଁ

ସେ କମ୍ପନ ଲୁଟିଖିଆ ଜାତି ॥

ସୁଦୃଢ଼ କାରାର କାନ୍ଥ

ଆଜିବିତ ଥିବ ଭଗ୍ନ ପ୍ରାଏ ।

ଅତିକ୍ରମି ଆସିଥିଲ

ଘର ସହ ହେ ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏ ॥

ଜୁଲାଇ ତିରିଶ ଦିନ-

କାଳ ସ୍ରୋତେ ଗଲାସିନା ମିଶି ।

ସେ ଦିନର ପୂଣ୍ୟ ସ୍ମୃତି

ଉଜସ୍ଵଳ ଥିବ ଦିବାନିଶି ॥

ଦୀର୍ଘଦିନ ପଡ଼ିଥିଲ

କାରାଗାରେ ହଜାରି ବାଗର ।

କଲ୍ଲୋଳିତ ହେଉଥିଲା

ଜାତିପାଇଁ ଦୃଦୟ ସାଗର ॥

ନର ହୋଇ “ନାରାୟଣ”

କଲା ଯେଣୁ ନରକର ନାଟ ।

“ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ” ଅବରୁଦ୍ଧ

କଲା ତୁମ ମୁକତିର ବାଟ ॥

ପରର ଗୁଲାମ ସାଜି

ସେମାନେ କି ରହିଲେ ଅମର ?

ଦେଶର ବିରୁଦ୍ଧେ ଲଢ଼ି

ଆନପାଇଁ ରଚିଲେ ସମର ॥

ଲୀ, ପାଷ୍ଟର, ତୁମେ ସବୁ

ଶତ୍ରୁ ପକ୍ଷ ସେନାପତି ଦଳ ।

ହାଣିକି ପାରିଲ ତୁମେ

ଏଜାତିକୁ କରି ପଳ ପଳ ? ॥

ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମରିଚି ସତ

ମରିଚିକି ତା’ ଉଦୀନ୍ତ ଭାଇ ।

ତା’ ଅମର ଆତ୍ମା କିନ୍ତୁ

ମୁକ୍ତି ମନ୍ତ୍ର ଆଜି ଉଠେ ଗାଇ ॥

ବିସ୍ମୃତିର ମୋହ ନେଇ

ସ୍ଵାଗତ ତ କରୁ ଅନାଗତେ ।

ସେ ସ୍ମୃତିରେ ଥାଅ ତୁମେ

ହେ ସୁରେନ୍ଦ୍ର, ଆମରି ଭାରତେ ॥

ଘରର ଘରଣୀ ମଥାରୁ ତାହାର

ଲେପି ସୁଧ ବାର ଟୀକା, ।

ରୂପା ଜହ୍ନ ଭଳି ଉଦିଆ ମୁହଁକୁ

ବରଷେ କରିଚି ଫିକା ! ॥

କାଚ ଲାଖି ପିଟି ଚଉରା ମୂଳରେ

ନିତି ଜାଳେ ସଂଜବତୀ ।

ନିଆଁ ଲଗା ପଥେ ପରାଣ

ଦେଲେକି ନଆସି ପରାଣ ପତି ॥

ଲୁହ ନଗିଡ଼ାଇ ଶୁଖିଚି ନୟନ

ଆଉ ଲୁହ ଅଛି କାହିଁ ? ।

ଦୂରଦେଶ ଗଲେ ନଫେରିବା

ପାଇଁ ସତେକି ପରାଣ ସାଇଁ ?

ପୁଣିତ ଚାଖିଆ ଲେଉଟିଲା ବୋଲି

ଦେଶରେ ପଡ଼ିଲା ହୁରି ।

ଚହଟି ଗଲାତା ଶୁଭ ସମାଚାର

ଘର ଘାଟ ଗଲା ପୁରି ॥

ସାହେବ ଡଗରା ଦଉଡ଼ି ଆସିଲା

କହିଲା ଚାଖିଆ କାହିଁ ?

ସାହେବ ହୁକୁମ, ବଡ଼ ସାହେବକୁ

ଭେଟ ଦରବାରେ ଯାଇ ॥

ଚାଖିଆ ଚଳିଲେ ସାହେବ ଛାମୁକୁ

ଛାତିରେ ସାହସ ଭରି ।

କହିବାର ଯାହା କହିଲେହେ ତାକୁ

ତିଳେ ମାତର ନଡ଼ରି ॥

“ସିପାହୀ ସମରେ ଯାଇଥିଲ କିଆଁ

ପୂଜା ବିଧି ତମ ଛାଡ଼ି ?

ଯୁଗ ଯୁଗ ଧରି କେତେବା ସହିବୁ

ପିଠିରେ ପଡ଼ିଲେ ବାଡ଼ି ? ॥

ସାହେବ ମୁହଁରୁ ନସରୁଣୁ

କଥା ଚାଖିଆ କହିଲେ ଆଗେ ।

ସାହେବ ନିରେଖି ଚାଖିଆ

ସାହସ ବଖାଣିଲେ ଅନୁରାଗେ ॥

“ଆଉ କେବେ ତୁମେ ନକର ଏପରି

ରହିଥାଅ ନିଜ ପୁରେ ।

ସରକାର ହାତେ ଅଟକି ରହିଲ

ନିଶି ଆଉ ଦିବସରେ ॥

ସାହେବ ପାଖରୁ ଲେଉଟି ଚାଖିଆ

ପୁରୀରେ ରହିଲେ ସତ ।

ହଜିଲା ଦିନର ପୁରୁଣା କାହାଣୀ

ଜାଗେ ମନେ ଅବିରତ ॥

ଗୁରୁଜୀ ଆସିବେ ବୋଲି ଆଉ ଚିଠି

ଲେଖୁ ନିତି ମନୁ ବାଇ ।

ଗୋରା ସରକାର ଯତନ କରୁଚି

ରାଇଜ ନେବା ପାଇଁ ?

ଲଢ଼େଇର ନିଆଁ ହୁତୁ ହୁତୁ ଜଳେ

ନୟନର ଆଗେ ଆଗେ ।

କେତେ ମଲା ସ୍ମୁତି ଜୀବନ ପାଇଁଲୋ

ଆଖିର ଉହାଡ଼େ ଜାଗେ ॥

ସବୁ ଜଳି ପୋଡ଼ି ଅବଶେଷ ହେଲା

ମାଟି ମିଶା ସେଇ ଖାର ।

ହିଆ ତଳେ ତଳେ ଟାଣି ହୋଇଗଲା

ମନରଖା କେତେ ଗାର ॥

ଓଡ଼ିଆ ଦେଶର ବୀର ପୁଅ ସିଏ

ଚକାଡ଼ୋଳା ସେବାକାରୀ ।

ଜଗତ ନାଥର ଆଶିଷ ନେଇ ସେ

ଦେଶ ପାଇଁ ହେଲା ଘାରି ॥

ତା’ ରକତ ତଳେ ଖେଳି

ଉଠୁଥିଲା କୋଟି ଜୀବନର ସୁଅ ।

ଜାତିର ଯାତନା ବାଧୁଥିଲା ତାକୁ

ଝରୁଥିଲା ଆଖି ଲୁହ ॥

ସେ ଚାଖିତ ଆଜି ପାଉଁଶ ହୋଇବ

ନିଭିଛି ଲଢ଼େଇ ଜୁଇ ।

ସେ ପାଉଁଶ ଲଭି ମୁକତ ସଭିଏ

ମୁକତ ଭାରତ ଭୂଇଁ ॥

ଓଡ଼ିଶା ଦେଶରେ ଯେତେ ନର ନାରୀ

ଛୋଟ ଛୋଟ ଯେତେ ଶିଶୁ ।

ତାହାର ଚରଣେ ମଥା ନଇଁ

କହ ଦେଶ ପାଇଁ ଦେହ ମିଶୁ ॥

ବ୍ରହ୍ମ ଦେଶର ବନ୍ଦୀ ଶାଳାରେ

ବାହାଦୁର ଶାହ ରହିଗଲ ।

ଦେଶ ବୁଝିଲାନି ଆଜିଯାଏ ତୁମେ

ଯେଉଁ କଥାସବୁ କହିଗଲ ॥

ମୁକତି-ପାଗଳ ସିପାହୀ ସକଳ

ଦେଶ ଆଗେ ଯାହା ଗଲେ ଗାଇ ।

ଶୁଣିଲତ ସବୁ, ଦେଖିଲତ ସବୁ

ରାଜ ଦରବାରେ ବସିଥାଇ ॥

ରାଜଗାଦି ପରେ ବସାଇ ତମକୁ

ଖସାଇ ଦେଲେକି ଭୂଇଁପରେ ।

ଜାଳିଗଲେ ଯେଉଁ ମୁକତିର ନିଆଁ

ଲାଗିଗଲା କିବା ତୁମ ଘରେ ॥

ବୁଢ଼ା ବୟସରେ ଶିଥିଳ ରକତ

ସତେ କିବା ତୁମ ଗଲା ତାତି ।

ଦେଶଟା ପାଇଁକି ମତାଇ ଦେଶକୁ

ମୁକତି ସମରେ ଗଲ ମାତି ॥

ସମରାଟ ହୋଇ ଶାସନ କରିବା

ବୟସ କି ତମ ଥିଲା ବାକି ।

ବଣିକ ବେପାରୀ ଜାତିଟାର ସହ

ଲଢ଼େଇ କରିଲ ନିଆଁ ମାଖି ॥

କି ପାଇଲ କହ ଧନ ଦଉଲତ

କି ପାଇଲ କହ ସନମାନ ।

ତନୁକୁ ଝସାଇ ଜଳିଲା ଜୁଇରେ

ମିଳିଲାକି ତମ ଭଗବାନ ? ॥

ସାର ହେଲା ଖାଲି ଆଖିରେ ଦେଖିବା

ପୁଅ ଦୁଇଟାର ଶିରକଟା ।

କାରାର କଷଣ ସହି ସହି ଖାଲି

ସାର ହେଲା ସବୁ ହଟହଟା ॥

ବିଦେଶ ମାଟିରେ ପଚି ସଢ଼ି ତମ

ମାଟିରେ ମିଶିଲା ମେରୁହାଡ଼ ।

ସେ ହାଡ଼ରେ ଆମେ ଘେରିଦେଲୁ ଆଜି

ମୁକତିର ଏକ ଘେରା ବାଡ଼ ॥

ଶେଷ ଦୀପ ତୁମେ ମୋଗଲ କୁଳର

ଶେଷ ସମରାଟ ଭାରତର ।

ଆଲୋକାଇ ଦେଲେ ଆଲୋକ ଟିକଟ

ତମସାରେ ମିଶି ତରତର ॥

ବାବର ବାହୁନି ଉଠିବେ ଉପରେ

କୁଳ ଗଉରବ ବୁଡ଼ିଗଲା ।

କାବୁଲ ମାଟିରୁ ବୋହି ଆଣିଥିବା

ଶେଷ ସଉରଭ ଉଡ଼ିଗଲା ॥

ଦେଶ ଆଜି କହେ ବାହାଦୁର ଶାହ

ଦେଶର ତୁମେତ ବାହାଦୁର ।

ଏ ଜାତିର ପାଇଁ ଜୀବନ ଜାଳିଲା

ବଣିକ ବେପାର କରି ଦୂର ॥

ଏ ଜାତି ତମକୁ ଭୁଲିବନି କେବେ

ଭୁଲିବନି ଏଇ ଦେଶ ମାଟି ।

ଶୁଣୁଛକି ବସି ତମର ପୁରରୁ

ଦେଶ ମାଆ ଡାକେ କରିପାଟି ॥

ବର୍ମାର ବଣ, ରେଙ୍ଗୁ ନ ମାଟି

ଶୁଣିଥିବ ତମ ଶେଷ କଥା ।

କହିଗଲ ଯାହା, “ମରିଯିବୁ ପଛେ

ନଇଁବନି କେବେ ବୀର ମଥା” ॥

ସତକୁ ସତତ ମରିଗଲ ତମେ

ବଣିକ ଜାତିକୁ ଡରି ନାଇଁ ।

ଗୁଳି କମାଣର ଭୀମରଡ଼ି ଶୁଣି

ଛାତିତ ତମର ଥରି ନାଇଁ ॥

ଏ ଜାତିର ତୁମେ ପୂଜ୍ୟ ପୁରୁଷ

ଦେଶ ଜନନୀର ବୀର ପୁଅ ।

ତତାଇ ଦେଇଛ ମତାଇ ଦେଇଛ

ଛୁଟାଇ ଦେଶରେ ନିଆଁ ସୁଅ ॥

ତୁମରି ସପନ ଭାଜିଗଲା କିବା

ରାଜ ପୁତନାର ମରୁଭୂଇଁ ।

ଗୋରା ସରକାର ତୁମରି ମଥାରେ

କାଉଁରୀ କାଠିକି ଦେଲା ଛୁଇଁ ॥

ତାନ୍ତିଆ ଟୋପି ତିନ୍ତି ଗଲକି

କାନପୁର ରଣ ପଡ଼ିଆରେ ।

ତୁମରି ଫେରିବା ନା ନା ସାହେବର

ଆସିଲାନି କଥା ବୁଝିବାରେ ॥

ନା ନା ସାହେବର ବାନା ବୁଡ଼ିଗଲା

ତୁମେତ କୁଆଡ଼େ ଗଲଚାଲି ।

ତୁମରି ମନର ବାସନା ହଜିଲା

ରାଜ ପୁତନାର ମରୁବାଲି ॥

ଲକ୍ଷ୍ମୀ ବାଇର ଭାଇପରି ଗଲ

ସମର ଭୂଇଁକି ଛାତି ଡେରି ।

ଗୋରା ସିପାହୀର କବଳୁ ତୁମର

ସଇନ କି ଆଉ ଗଲେ ଫେରି ॥

ତୁମରି ଚାକର ପଇସା ଲୋଭରେ

ବଇରିକୁ ତମ ଦେଲା କହି ।

ବଇରି କବଳେ କଅଣ ପାଇଲ

ବହୁଦିନ ତମେ ପଡ଼ିରହି ॥

ଅଠଶ’ ଅଣଷାଠିଏ ସାଲର

ଅପରେଲ ମାସ ଥିବମନେ ।

ଗୋରା ସାହେବର ହୁକୁମେ କିପରି

ଜୀବନ ତେଜିଲ ଘୋର ବନେ ॥

ଦେଶପାଇଁ ଲଢ଼ି ଦୋଷୀ ହେଲ ତୁମେ

ବେକରେ ପଡ଼ିଲା ଫାଶି କାଠ ।

ଜୀବଥିବା ଯାଏ ଗାଇଗଲ ତୁମେ

ଜାତି ଜନନୀର ଜୟ ପାଠ ॥

ଦେଶ ମୁକତିର ପହିଲି ସକାଳେ

ଆଲୁଅ ଦେଲେଯେ ନୂଆକରି ।

ସେ ଆଲୁଅ ପାଇ ପାଇଗଲା ଆମ

ପରାଧୀନତାର ବିଭାବରି ॥

ମରଣର ତୁମେ ଗରଳ ପିଇଲ

ଅମୃତ ଆମେଦେଲୁ ଚାଖି ।

ନିଆଁର ଆଲୁଅ ଆମେତ ପାଇଲୁ

ଜଳିଗଲ ତୁମେ ନିଆଁ ମାଖି ॥

ଅଗ୍ନି ବାଣୀରେ ଗାଇଗଲ ତୁମେ

ମରିଗଲ ହସି ଚିରଦିନ ।

ତୁମରି ଆଶିଷ ପାଇ ଆମେ ହେଲୁ

ସୁଆଧୀନ ଖାଲି ସୁଆଧୀନ ॥

ଆମରି ଭିତରେ ଛୁଟାଇଛି ତୁମେ

ସାହସର ଏକ ନୂଆ ସୁଅ ।

ଏ ଜାତିର ତୁମେ ମନରଖା ସଖା

ଦେଶ ଜନନୀର ସୁନା ପୁଅ ॥

ନେପାଲୀ ବଧୂର ସିନିହ ମଧୁର

ରାଇଜରେ ତୁମେ ବୁଲି ।

ବୁଜିଲା ଦିନର ଯାତନା କି ସତେ

ଯାଉଛି ମନରୁ ଭୁଲି ॥

ତରାଇ ବନର ପାତଳ ଛାଇରେ

ହାଇକି ମାରୁଛ ବସି ।

ହିମରାଜ ହିମାଳୟର କି ଅବା

ଦେଖୁଛ ସୁଷମା ରାଶି ॥

ନେପାଲ ରାଇଜେ ଲୁଚିଲ କି ଡରେ

ଭୀରୁ ସମ ଛପି ରହି ।

ତାନ୍ତିଆ ଟୋପି ତିନ୍ତିଲା ଲୁହେ

ତୁମ କଥା କହି କହି ॥

ପେଶବା କୂଳର ମଥାମଣି ତୁମେ

ନିଆଁର ଉଚ୍ଛୁଳା ସୁଅ ।

ବାଜିରାଓ କଲା ବିଶ୍ଵାସ ରଖି

ତମକୁ ଧରମ ପୁଅ ॥

କାନପୁରେ ଥିବା ସିପାହୀ ସକଳ

ତୁମ ଆଦେଶକୁ ଟାକି ।

ଜୀବନେ ନମାରି ରଖିଦେଲେ ଖାଲି

ଗୋରା କେଇ ଜଣ ବାକି ? ॥

ଭାଜିଗଲା ତୁମ ସପନ କି ସତେ

ଉଡ଼ିଗଲା ଯେତେ ଆଶା ।

ନୟନରୁ ଲୁହେ ଧୋଇ ହେଲା କିବା

ଅଗ୍ନି, ପଖଳା ଭାଷା ॥

ଜାଳିଥିଲ ଯେଉଁ ମୁକତିର ନିଆଁ

ନିଭିଗଲା ପାଣି ପାଇ ।

ଦେଖାଇଲା ଯେଉଁ ଆଲୋକର ପଥ,

ଅନ୍ଧାର ଗଲା ଛାଇ ॥

ଗୋରା ସରକାର ଭାବିଲେ ମନରେ

ନିଆଁଟାତ ଗଲା ନିଭି ।

ସେ ପାଉଁଶ ତଳେ, ନିଆଁ ଅଛି ବୋଲି

ପାରିଲାନି ଅନୁଭବି ? ॥

ପାଉଁଶ ତଳର ନିଆଁ ପୁଣି ଯେବେ

ଆଉଥରେ ଗଲା ଜଳି ।

ଗୋରା ସରକାର ସେ ନିଆଁର ତେଜ

ପାରିଲାନି ଆଉ କଳି ॥

ମୁକତିର ସେନା ହେ ନାନା ସାହେବ

ତୁମକୁ ଭୁଲିନି ଦେଶ ।

ତୁମରି ଆଶିଷେ ଆମରି ଦେଶର

ଏଇ ସୁଆଧୀନ ବେଶ !

ଅଧିକ ଅଧିକ ରାଇଜ ନେବାରେ

ବଣିକି ଶାସକ ଗଢ଼ିଲା ନିତି ।

ରାଇଜ ଭିତରେ ଚହଳ ପଡ଼ିଲା

ସବୁରି ମନରେ ପଶିଲା ଭୀତି ॥

ଯା’ ଧନ ଦରବ ଭୋଗିବାକୁ କେହି

ଥିବେ ନାଇଁ ଯଦି ଆପଣା ପୁଅ ।

ମାଇକିନା କେହି ଶାସକ ହେବନି

ଆଖିରୁ ଝରାଇ ଉଷୁମ ଲୁହ ॥

ସେ ରାଇଜ ଧନ ଗୋରା ସରକାର

ଅଧିକାର କରି ଆପଣା କରେ ।

ଶାସନ କରିବେ ପରଜା ସକଳ

ରାଜପଣ କରି ଆମରି ଘରେ ॥

ମନୁବାଇ ବସି ମଉନେ ମଉନେ

ଭାଜିଲା ମନକୁ ଯୋଡ଼ୁଛି କାହିଁ ।

ଆଖିର ଆଗରେ ସବୁତ ଯାଇଛି

ପୁରୁବ ସପନ ନାହିଁରେ ନାହିଁ ॥

ହାତରୁ ଯାଇଛି ସଧବାର କାଚ

ନୟନୁ ଯାଇଛି କଜଳ ଗାର ।

ମରମର ମଣି ମରମୁ ହଜିଛି

ଲୁହ ଗଡ଼ାଇବା ହୋଇଛି ସାର ॥

ଯିଏ ଥିଲେ ସବୁ ଗଲେ କାହିଁ ଚାଲି

ଖାଲି କରିଦେଇ ପରାଣ ପୁର ।

ଲୁଟିଖିଆ ସେଇ ବଣିକ ବେପାରୀ

ରାଇଜ ଧନ ତା' କରିଲେ ଜୁର ॥

ହାରି ଗୁହାରି ତା’ ପାଣିରେ ମିଶିଲା

ବଣିକି ଶାସନ ଶୁଣିଲା ନାହିଁ ।

ଭାରତ ମାଟିର ରମଣୀ ଛାତିରେ

ଦେଶ ଚଳେଇବା ସାହସ କାହିଁ ?

ଓଢ଼ଣା ଉହାଡ଼େ ଘର କୋଣେ ରହି

ପାଟିରୁ ଯାହାର ନ ଆସେ କଥା ।

ରାଇଜ ବୁଝିବା ଶକତି ବା କାହିଁ

ପାଇପାରିବ ସେ ରମଣୀ ମଥା ?

ମିରଟ ବେରିଲି ବାରକ୍ ପୁରରେ

ଜଳିଲା ସିପାହୀ ମନର ନିଆଁ ।

ଆମ ଦେଶେ ରହି ଅମରି ଉପରେ

ଚଳାଇଛି ଏଇ ଅନୀତି କିଆଁ?

ଚାଖିଆ ସହିତ ମନୁବାଇ ବସି

ରାଜ ମହଲର ଭିତର ପୁରେ ।

ଲଢ଼େଇ ପାଇଁକି ବଢ଼େଇଲେ ହାତ

ତରବାରୀ ନେଇ ଆପଣା କରେ ॥

ଏ ଭାରତ ସାରା ପଡ଼ିଗଲା ଡାକ

ଦେଶପାଇଁ ଆଜି ଜାଗରେ ଜଗ ।

ଏ ଦେଶ ମାଟିରୁ ବଣିକି ଶାସନ

ତଡ଼ିବାକୁ ଆଜି ଲାଗରେ ଲାଗ ॥

କରେ କରବାଳ ନେଇ ମନୁବାଇ

ଡେଇଁ ପଡ଼ିଲେତ ସମର ଭୁଇଁ ।

ଆଖିର ପଲକେ ସିପାହୀ ସକଳ

ସାହସ ଲଭିଲେ ଚରଣ ଛୁଇଁ ॥

ସବୁରି ହିଆରେ ଖେଳିଗଲା ସତେ

ବତାସି ବାଆର ଅବୁଝା ଗତି,।

ଶକତିର ନିଆଁ ସବୁରି ଆଖିରେ

ମୁକତି ପାଗଳ ସିପାହୀ ଜାତି ॥

ନଈ ବଢ଼ି ସମ ମାଡ଼ି ଆସିଗଲେ

ଗୋରା ସଇନର ପ୍ରବଳ ସୁଅ ।

ଗୁଳି ଲାଠି ଖାଇ ମଟିରେ ମିଶିଲେ

ମୁକତି ପାଗଳ ଏଦେଶ ପୁଅ ॥

ଛାତିପରେ ବାଜି ଗୁଳିର ଆଘାତ

ମନୁବାଇ ତଳେ ପଡ଼ିଲେ ଟଳି ।

ଦେଶ ଜନନୀର ଛାତିରେ ସତେ କି

ବଇରିର ଗୁଳି ଗଲାରେ ଗଳି ॥

ଆପଣାକୁ ଦେଲା ପାଣି ଛଡ଼ାଇ ସେ

ଜାତିପାଇଁ ତା’ର ଦେଶର ପାଇଁ ।

ଏ ଦେଶର ନାରୀ କିସ କରିପାରେ

ଏଇକଥା ସିଏ ଗଲାରେ ଗାଇ !

ଅତୀତର ସେଇ ମଲା ଇତିହାସ

ବାହୁନେ ତା’ ଗୁଣ ବାହୁନେ ବସି ।

ମରିବି ଏ ଦେଶେ ଅମର ଅଛି ସେ

ଚିରଦିନ ପାଇଁ ହସିରେ ହସି ॥

ତା’ ହାଡ଼ ମାଉଁସ ପାଉଁଶ ହୋଇଛି

ଜଳିଲା ଯେ ନିଆଁ ତାହାରି ତଳେ ।

ସେ ପାଉଁଶ ତଳେ ନିଆଁ ହୋଇଥିବ

ଏମାଟି ଏଦେଶେ, ଏଦେଶ ଜଳେ ॥

ମେଦିନୀ ପୁରରୁ ଏ ଜାତିର ଗୁରୁ

ରାଜଗୁରୁ ଆଉ ଫେରିଲେ ନାଇଁ ।

ବୁକୁର ରକତ ପାଣି ଫାଟିଗଲା

ଜୀବନ ଛାଡ଼ିଲେ କାହିଁରେ କାହିଁ ?

ଗଜପତି ସହି କାରାର କଷଣ

ମଥା ପୋତି ସିଏ ରହିଲେ ସିନା ।

ରାଇଜ ଭିତରେ ପଡ଼ିଲା ଚହଳ

ପରଜା ମାତିଲେ ରଜାର ବିନା ॥

ନୂଆ ମେଘ ସମ ଗରଜି ଉଠିଲେ

ଖୋରଧା ରାଇଜେ ପାଇକ ଦଳ ।

ବକସି ଛାତିରେ ଚହଲି ଉଠିଲା

ଶତ କେଶରୀର ସାହସ ବଳ ॥

ତରବାରି ଛୁଇଁ ମାଆ ମାଟି ପାଇଁ

ରଚିଲେ ସହସା ଜୀବନ ପଣ ।

ଏ ଦେଶ ମାଟିରୁ ବଣିକ ଜାତିଟା

ତଡ଼ିଦେବା ପାଇଁ ଜଣକୁ ଜଣ ॥

ଫିରଙ୍ଗି ଶାସକ ଚମକି ପଡ଼ିଲେ

ମାଡ଼ି ଦଳିବାକୁ ପାଇକ ଥାଟ ।

“ଜଗୁ ବକସିକୁ କାରାରେ ପୁରାଅ

ଏଇ ସବୁ ଯେତେ ତାହାର ନାଟ” ॥

“ଅସହ ଯୋଗ”ରେ ସହଯୋଗ କରି

ଜଳିଲା ଭାରତେ ମୁକତି ନିଆଁ ।

ଗୋରା ସରକାର ନିଭାଇ ବସିଲେ

ଜଳିଲା ସେ ନିଆଁ, ଲିଭିବ କିଆଁ ?

ବୀର ବକସିର ପରିବାର ନେଇ

ସରକାର ଦେଲା କାରାରେ ଭରି ।

ସହିଲେ ସଭିଏଁ ଲାଠି ମାଡ଼ ଖାଇ

ରହିଲେ ମାତର ତିଳେ ନ ଡରି ॥

ଗୋପନେ ଗୋପନେ ବୁଲିଲେ ବକସି

ପାଇକ ହଟିଲେ ଖାଇଲେ ମାଡ଼ ।

ତଥାପି ତାହାର ମନରୁ ନଗଲା

”ଗୋରା ସରକାର ଭାରତ ଛାଡ଼” ॥

ଇନାମ ଯାଚିଲେ ଗୋରା ସରକାର

‘‘ବକସିକୁ ଯିଏ ଆଣିବ ଧରି” ।

ମୁହଁ ମଗା ଧନ ମିଳିବ ତାହାକୁ

ଜମି ଜାଗା ଦେବେ ଶାସକ କରି ॥

ଆଠଟି ବରଷ ବିତିଲା ଏପରି

କଟିଗଲା କେତେ ବିପଦ ଘୋର ।

ତଥାପି ବସିଛି ଧରା ନ ପଡ଼ିଲା

ଚମକି ଉଠିଲା ଶାସକ ଚୋର ॥

କେତେ ଜନପଦ ମଶାଣି ପାଲଟି

କେତେ ଜନପଦ ପଡ଼ିଲା ତଳେ ।

କେତେ ଗାଁ ଧୂଳି ଓଦା ପାଲଟିଲା

ଶତ ଜନନୀର ନୟନ ଜଳେ ॥

ଶତ ବିଧବାର ଆତୁର ନୟନୁ

ଲୁହ ହୋଇ ଛୁଟେ ଲୁହର ଧାର ।

ଶତ କାମିନୀର ଦାମିନୀ ଆଖିରୁ

ନିଭି ନିଭି ଯାଏ କଜଳ ଗାର ॥

ଗୋପନେ ଗୋପନେ ବନେ ବନେ ବୁଲି

ବକସି ଦେଖିଲେ ଦେଶର ଦଶା ।

ଲୁଟିଖିଆ ଏଇ ବଣିକ ଜାତିଟା

କରେ ଯାହା ଆଜି କି ଲୋକ ହସା !

ପ୍ରିୟ ପରିବାର ମମତା ତିଆରି

ସହିଲେ ଛାତିର ବେଦନା ଶତ ।

ମାଆ ମାଟି ପାଇଁ ଲଢ଼ିଲେ ବହୁତ

ଓଡ଼ିଆ ଦେଶର ପାଇକ ସୁତ ॥

ବହୁଦିନ ପରେ ଫିରିଙ୍ଗି ଶାସକ

ବୀର ବକସିକୁ ଆଣିଲେ ଧରି ।

ପିଠିରେ ପକାଇ ଲାଠି ବାଡ଼ି ମାଡ଼

ଦେହରୁ ଜୀବନ ନେଲେ ତା’ ହରି ॥

ଅମଣିଷ ଯେତେ ମାଇଲେ ତାହାକୁ

ମଣିଷ ପଣିଆ ଥିଲା ତା’ ବୋଲି ।

ସବୁ ମଣିଷର ଉପରେ ସେ ଆଜି

ଦେଖ ଅମଣିଷ ନୟନ ଖୋଲି ॥

ଓଡ଼ିଆ ଦେଶର ବୀର ପୁଅ ସିଏ

ପଥର ତାହାର ଟାଣୁଆ ଛାତି ।

ମାରି ମରିବାକୁ ପଛକୁ ନ ଯାଏ

କିମିତି ସତେ ଏ ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ॥

ମୁକତି ନିଆଁରେ ସେ ବୀର ବକସି

ଜଳି ପୋଡ଼ି ସତେ ହୋଇଛି ଖାର ।

ତଥାପି ତା’ ନାଆଁ ଆମର ମନରେ

ଟାଣି ଦେଉଅଛି ସ୍ମୃତିର ଗାର ॥

କିସ ବା ନକଲେ ଆସି

ହାଣିକାଟି ବଣିକ ବେପାରି ।

ଭାଇକୁ ଭଗାରି କଲେ

ଭାଇହାତେ ନିଜ ଭାଇ ମାରି ॥

ଶୁଣିବକି ପଚାରୁଚି ତମ ଦେଶୁ

ତମ ଆର ପୁରୁ ।

ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ସେନା

ଆହେବୀର-ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ ॥

ଶତ ପରାଜୟ ତଳେ

ତଥାପିତ ତୁମେ ଆହେଜୟୀ ।

ଜୀବନର ଯାତ୍ରା ପଥେ

ତୁମେ ସତେ ଆମର ବିଜୟୀ ॥

ବୁଢ଼ା ବରଗଛ ତଳେ

ବିରାଟ ତା’ ଓହଳର ଛାତି !

ମରିଗଲ ଫେରିଲନି

କି ସାହସୀ ଏ ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ॥

ମାଡ଼ି ଦଳି ବହୁଦୂରେ

ପିଙ୍ଗି ଦେଲେ ମଳିନ ମାଟିରେ ।

ତୁମ ତନୁ ହଜି ଗଲା

କହି ଶ୍ଵାନ ଶୃଗାଳ ପାଟିରେ ॥

ହୁଏତ ମଣିବେନାହିଁ

ସେ କଥାକୁ ଆଜି କେହି ସତ ।

ସେକଥା ଶୁଣିବା ପରେ

ଶତମଥା ହୁଏ ଅବନତ ॥

ବରୁଣାଇଁ ଦେବାଳୟ

ପଲଟଣ ପଡ଼ିଆର ଘାସ ।

ଏ ଜାତିର ମହାମନ୍ତ୍ର

ଶୁଣିସତେ ଲଭିଛ ଉଲ୍ଲାସ?

ବନ୍ଧୁକତ ଫୁଟେ ନାଇଁ

ଧୂଆଁ ହୋଇ ତୋପ ଯାଏ ଫାଟି ।

ବରୁଣାଇ ଦେବୀ ସତେ

ରୋଧିଲାକି ତୋ’ପ ଗୁଳି ଲାଠି ॥

ଦେବତା ମାଟିର ତେଜ

ଦେବୀଙ୍କର ଅଶେଷ ମହିମା ।

ଜଡ଼ବାଦୀ ବୁଝିଲେକି

ଛୁଇଁଲାକି ତାଙ୍କ ଜ୍ଞାନ-ସୀମା ॥

ଜାତିର ଜୀବନ ତୁମେ

ଦୁର୍ବିନିତ ଅଦେୟ ଦୁର୍ବାର ।

ମରି ବି ଅମର ତୁମେ

ବିଦଳିତ ହୋଇ ବାର ବାର ॥

ପାଟିକରି କହିବାକୁ

ଯେତେବେଳେ ଥିଲା ବନ୍ଧୁ ମନା ।

ଅଗନି ପଖଲା କଥା

ମନ ଖୋଲି କରିଲ ରଚନା ॥

ଆପଣ ରକତ ଦେଇ

ଧୋଇ ଦେଲା ଜନନୀ ଚରଣ ।

ଜୀବନ ମମତା ତେଜି

ମରଣକୁ କରିଲ ବରଣ ॥

ତାତିର ଆଗୁଆ ତୁମେ

ଓଡ଼ିଶାର ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ ।

ଆମରି ଜୁହାର ଘେନ

ଥାଇ ଆହେ ତମେ ଆର ପୁରୁ ॥

ରୋଗେ ପଡ଼ି ସଡ଼ି ଶେଯରେ

ପଡ଼ିଛି ଗେଲ ବସରର ପୁଅ ।

ଭାରିଯା ଆଖିରୁ ଉଛୁଳି ପଡ଼ୁଛି

ଆଖିଏ ତତଲା ଲୁହ ॥

ବାହାରେ ବହୁଛି ବାଉଳା ବତାସୀ

ଆକାଶୁ ଝରୁଛି ଜଳ ।

ଅବୁଝା ନଈର ଅମାନିଆ ସୁଅ

ବହିଯାଏ କଳ କଳ ॥

ବିଲ ବାଡ଼ିସବୁ ଭସାଇ ନେଇଛି

ଧୋଇ ଦେଇଅଛି ଧାନ ।

ଘନ ଘୋର ଏଇ ବରଷା ରାତିର

ବୁଝିନିକି ଅଭିମାନ ॥

ଦଦରା ମେଘର ଛାତିକୁ ଫଟାଇ

ବିଜୁଳି ମାରୁଛି ଡିଆଁ ।

ମେଘ ଗୁଡ଼ାସବୁ ପିଟାପିଟି ହୋଇ

ଛିଟିକି ପଡ଼ୁଛି ନିଆଁ ॥

ବଇତରଣୀର ଫୁଲିଲା ଛାତିରେ

ଭଉଁରୀ ମାରୁଛୁ ଶତ ।

ବୁଡ଼ିଅଛି ନାଆ ମାଝିତ ମରିଛି

ପାଣି ଯେ ଅକାତ କାତ ॥

ଗାଆଁ ଘରସବୁ ସୁଅ ମାଡ଼ିଗଲା

ଲୋକେ ହେଲେ ବାସହରା ।

କୁନିପୁଅ କାହିଁ ଅଝଟ ହେଉଛି

ଖାଇବାକୁ ନାହିଁ 'ପରା ॥

କା’ ପୁଅ ବୁଡ଼ିଛି ଅତଳ ଜଳରେ

କା’ ବାପ ଯାଇଛି ଖୋଜି ।

ମା କୋଳେ ଶୋଇ କାହା ସୁନାଝିଅ

ଆଖିକୁ ଦେଲାଣି ବୁଜି ॥

ପାଣି ଝର ସାଥେ କୋଟିଏ ନୟନୁ

ଝରୁଛି ତତଲା ଲୁହ ।

ଏଡ଼େ ଦେଶ ଛାତି ମସାଣି ହେଲା ଲୋ

କି ନକଲା ପାଣି ସୁଅ ॥

ଗହୀର ରାତିରେ ନିଦେଇ ପଡ଼ିଛି

ବେଦନା ବିଧୂରା ମହୀ ।

ଦେଶଟିର ଦଶା କିସବା ନହେଲା

କଥାରେ ନହୁଏ କହି ॥

ଜଣକ ଆଖିରେ ନିଦତ ମାଡ଼ୁନି

ମରମ ବାହୁନି ଉଠେ ।

ଦେଶ ଗୋଟାକର ଦୁରୁଦଶା ଦେଖି

ଆଖିରୁ ତା’ ଲୁହ ଛୁଟେ ॥

ଆପଣାର ପୁଅ ଶୋଇଛି ରୋଗରେ

ଦେହେ ଖଇଫୁଟା ତାତି ।

ବଇଦ ବାପୁଡ଼ା ଔଷଧ ଦେଇଛି

ରୋଗଟା ଶକତ ଅତି ॥

ଆପଣାର ମଥା କଚାଡ଼ି କଚାଡ଼ି

ଘରଣୀ କହୁଛି କଥା ।

“ଏ ବିପଦ ବେଳେ ଛାଡ଼ିଯିବାକୁ କି

ଲାଗୁନି ତୁମକୁ ବଥା ॥

ଦୁନିଆଁ ଯାକର ଦରଦ ଯା’ ଛାତି

ଜଣକ ଦରଦ କେତେ ।

ତା’ ଛାତି ଦରଦ କେଡ଼େ ଗହୀର ଲୋ

ବୁଝିବ ବା କିଏ ସତେ ॥

ଦେଶଟା ପଡ଼ିଛି ଘୋର ବିପଦେ ଲୋ

ଏ ବିପଦ ବଡ଼ ନୁହେଁ ।

ମୁଁ ନଗଲେ ଆଜି ଭାସିବ ଦେଶଲୋ

କୋଟି ମାଆ ଆଖି ଲୁହେ ॥

ଗୋଟିଏ ବାପାର ଏକ ପୁଅ ସିନା

ଆଜିଦେବ ଆଖି ମୁଦି ।

କୋଟିଏ ବାପାର କୋଟିଏ କୁମର

ଘଡ଼ିକେତ ଯିବେ ହଜି ॥

ଏଇସେ ମଣିଷ ହିଆରେ ଯାହାର

ଅଶେଷ ମମତା ଥିଲା ।

ପୁଅ ପରଜାର ଦୁଃଖ ଜାଣିବାରେ

କରିନି ଟିକିଏ ହେଳା ॥

ଜାତିର ବାପୁଜୀ ଯେ ପଥେ ଚାଲିଲେ

ମୁକତି ମଶାଲ ଧରି ।

ସେ ଆଲୁଅ ଘେନି ସିଏବି ଚାଲିଲା

ବାପୁ ପଥ ଅନୁସରି ॥

କାରାଗାରେ ରହି ଗାଇଲ ନିରତେ

କାରା କବିତା’ର ଗାନ ।

‘ଧରମ ପଦ’ର ପଦେ ପଦେ ଲେଖି

ଧରମାର ସନମାନ ॥

ଗରିବ ମୂଲିଆ ଝୁରିମରେ ଆଜି

ନଈକୂଳେ ପଥ ଦେଖି ।

ବକୁଳ ବନର ଆକୁଳ ମନରେ

ସବୁ ସେ ଯାଇଛି ଲେଖି ॥

ଆଜି, କାଲିପରି ଅନେକ ଦିନଲୋ

ଅତୀତ ପାଇଲା ଲୋପ ।

ଯୁଗ ଯୁଗ ଧରି କେ’ ଭୁଲି ପାରିବ

ସେତ ଦୀନଜନ “ଗୋପ” ॥

ବାସି ପଖାଳରେ ଲୁଣ ଟିକେ ଗୋଳି

ଖାଇବାର ଅଧିକାର ।

ଛଡ଼ାଇ ନେବାରେ କି ଯଶ ପାଇବ

ଲୁଟିଖିଆ ସରକାର ॥

ଖଟିଖିଆ ଯେତେ ଗରିବ ମୂଲିଆ

ନାହିଁ ଯାର ଦାନାକନା ।

ଲୁଣ ଟିକେ ମାରି ଜୀଇଁ ରହିବାକୁ

କେ’ କରିପାରିବ ମନା ?

ବିଧାତା ଦେଇଛି ନୀଳ ଦରିଆରେ

ଅଗାଧ ଲୁଣିଆ ଜଳ ।

ସେ ଜଳ ବିଛେଇ ମାଟିର ଛାତିରେ

ଲଗାଇ ଆପଣା ବଳ ॥

କପାଳର ଲୁଣି ଝାଳ ମାରିଦେଇ

ତିଆରି କରେ ଯେ ଲୁଣ ।

ଅସାଧୁ, ବଣିକ ବୁଝିକି ପାରିବ

ସେ ଲୁଣର କେତେ ଗୁଣ ?

ଆମରି ପାଣିର ଆମରି ଦରବ

ସେଥିରେ କା’ ଅଧିକାର ।

ଆମ ଦାନାକନା ଲୁଟିବା ପାଇଁକି

ଆସିଚି ଏ ସରକାର ?

ଲୁଣ ମାରିବାରେ ଖଜଣା ଲାଗିଲା

ବଢ଼ିଲା ଲୁଣର ଭାଉ ।

କେତେବା ସହିବ ଏ ଜାତିଟା ଆମ

ଗୋରା ସରକାର ଦାଉ ?

ସାବର ମତୀରୁ ବାପୁଜୀ ଛାଡ଼ିଲେ

ଦେଶପାଇଁ ଘୋର ରଡ଼ି ।

ଲୁଣ ମାରିବାର ଖଜଣା ମାଗିଲେ

ଦେଶୁ ଦେବୁ ଆମେ ତଡ଼ି ॥

ଖେଳିଗଲା ଏଇ ଚେତାବନୀ ବାଣୀ

ଭାରତରେ ଘରେ ଘରେ ।

ତୁନି ହୋଇ କେତେ କିଛି କହିଲେନି

ଗୋରା ସରକାର ଡରେ ॥

ଦରିଆ କୂଳର ମୂଲିଆ ମତାଇ

ମଣିନିଧି ହେଲେ ନେତା ।

ଲୁଣ ମାରିବାରେ ଖଜଣା ଦେବୁନି

ଏହାହିଁ ଆମର କଥା ॥

ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାଟାର ଲୋକେ ମାତିଗଲେ

ସରକାର ହେଲେ ନିଆଁ ।

ମାମୁଲି ଓଡ଼ିଆ ଏତିକି ସାହାସ

ନେତା ନକରିବେ କିଆଁ ॥

ସରକାର ଆଗେ ମଣିନିଧିର ବା

ଅଛଇ ସାହସ କିସ ।

କେତେ ଯେ’ ନେତାର ଜୀବନ

ନେଲାଣି ଗୁଳି ବାରୁଦର ବିଷ ॥

ଗୋରା ସଇନର ଗୁଳି ମାଡ଼ ଖାଇ

ମଣିନିଧି ଗଲା ମରି ।

ଦେଶ ଇତିହାସ ଘୋଷୁଥିବ ନିତି

ନିରବଧି ନାଆଁ ଧରି ॥

ମଣିନିଧି ସେତ ଦେଶ ଜନନୀର

ହଜିଲା ମାଣିକ ନିଧି ।

ସେ ମଣିର ତେଜ ଫିକା ପଡ଼ିବନି

ସତେକି ଗଢ଼ିଲା ବିଧି ?

ଓଡ଼ିଆ ଦେଶର ଓଡ଼ିଆ ପୁଅ ସେ

ନୀଳାଚଳେ ତା’ର ଘର ।

ଚଉବାହା ସାହା ଯାହାର ସେଅବା

କରିବ କାହାକୁ ଡର ?

ତା’ ଛାତି ତଳରେ ଜଳୁଥିଲା ଯେତେ

ଦେଶ ଜାତି ପାଇଁ ଜୁଇ ।

ଗୋରା ସରକାର ନିଭାଇ ପରିବେକି

ବାରୁଦ କମାଣ ଛୁଇଁ ॥

ସେ ମରିଛି ସତ ମରିନି ମାତର

ଗୋରା ସରକାର ଡରେ ।

ଶତ ଶତ ଶିଶୁ ନିଆଁ ଧରି ତା’ର

ନାଚନ୍ତି ଆପଣା ପୁରେ ॥

ସେ ପାରିକି ଆଉ ଆଖି ପାଉନାହିଁ

ରାତିଟା ହେଲାଣି ଭାରୀ ।

ଫୁଲିଲା ନଈର ଅମାନିଆ ଛାତି

କେ’ ପାରିବ କରି ପାରି ॥

ସୁଅ ମାଡ଼ିଆସେ ଦୁଇ କୂଳ ଖାଇ

ନହଡ଼ି ମାରୁଛି ଜଳ ।

ରାତିଟା ଆଉଛି ଡେଣାଦୋହଲାଇ

ପାରିହେବାକୁ କା’ ବଳ ?

ନିଦେଇ ପଡ଼ିଛି ଥକିଲା ନାଆଟା

ଉଜାଣି ଉଠୁଛି ପାଣି ।

ନାଉରିଆ ପିଲା ଘୁମେଇ ପଡ଼ିଛି

ଜାଣିକି ପାରୁନି ଜାଣି ॥

ଶୀତୁଆ ପବନେ ଉଲସି ଉଠୁଛି

ରାତି କଳା କିଟି କିଟି ।

ଆକାଶ ମଥାନେ ଓଢ଼ଣାଟି ଖୋଲି

ତାରାକରେ ମିଟି ମିଟି !

ମେଘ ବରଷୁଛି ଝିପିରି ଝିପିରି

ଥରେ ଅମେଇସା ରାତି ।

ବଣ ବୁଦା ଡେଇଁ ନଈକୁ ଆସିଲେ

ବଦେଶୀ ସଇନ ଜାତି !

ଦୁଇ କୂଳ ଖାଇ ସୁଅ ଦଉଡ଼ୁଛି

ନାହିଁ ତା’ର ଥଳକୂଳ ।

ସୁଅ ସହ କିଏ ଲଢ଼େଇ କରିବ

କାହାର ବା ସେତେବଳ ?

ଛାତି ଥରୁଅଛି ମନ ଡରୁଅଛି

ନଗଲେତ କାମ ବାକି ।

ନାଉରିଆ ପିଲା ନାହିଁ କିରେ କେହି

ଆଣତାକୁ ଏଠି ଡାକି !

ନଈ ଆରପାରି ନାଆ ଅଟକେଇ

ଶୁଣୁନିତ ସିଏ କିଆଁ ।

ବଣିକ ଜାତିର ମୁଖିଆ ସିପାହୀ

ଡାକେ ଆଖିକରି ନିଆଁ ॥

ତା’ ଆଖିର ନିଆଁ ନିଭି ହୁଏ

ଖାର ଶୁଣିଲେ ମେଘର ରଡ଼ି ।

ଭଉଁରି ଖେଳାଇ ଛାତିରେ ଛୁଟୁଛି

ଉଛୁଳା ନଈର ବଢ଼ି !

ବେଗି ବେଗି ଆସ ନାଉରିଆ ପିଲା

ସହଳ ଫିଟାଅ ନାଆ ।

ଦେଖୁଛି କି ନାଇଁ କଚାଡ଼ି ହଉଛି

ପଶ୍ଚିମା ବତାସୀ ବାଆ !

ଗୋରା ସଇନର ସାହେବୀ ଡାକକୁ

ବାଜିଆ ଶୁଣିଲା କାନେ ।

ଓଡ଼ିଆ ରକତ ଜୀବନଗଲେକି

ଧମକକୁ କେବେ ମାନେ !

ପରଜା କୂଳର ଆଦେଶ ପାଇଛି

ଫିଟାଇବି ନାହିଁ ନାଆ ।

ସାନ ହେଲେ କି ସେ ଦେଶର

ବିପଦେ କାହିଁକି ନ ହେବ ସାହା ?

ବାହାକୁ ବାହାତ ଦିଶୁନାହିଁ ଭାଇ

ଅନ୍ଧାର ରହିଛି ଘେରି ।

ଅନାଇ ରହିଲେ ସିପାହୀ ସକଳ

ନାଆ କଲା କିଆଁ ଡେରି ॥

ଭୀମ ରଡ଼ିଛାଡ଼ି ଡାକିଲେ ସଭିଏଁ

କରିବାକୁ ନଈ ପାରି ।

ଧମକ ଛାଡ଼ିଲେ ନାଆନ ଆଣିଲେ

ଜୀବନେ ଦେବାକୁ ମାରି ॥

ମରି ଜୀଇଁବାର ଶିଖିଛି ଯେ’ ଜାତି

ମର ଏ ମରତେ ରହି ।

ମାରିପାରେ କହ କିଏ ସେ

ଜାତିକୁ ମଣିଷ ଜୀବନ ବହି ॥

ପରଜା କୁଳର ଆଦେଶ ନ ପାଇ

ନାଆ ଫିଟାଇବି ନାହିଁ ।

ବାର ବରଷର ବାଜି ବଖାଣିଲା

‘‘ଶୁଣହେ ସିପାହୀ ଭାଇ” ॥

ଗରଜି ଉଠିଲା ସିପାହୀ ନାୟକ

”ଆରେରେ ନାବିକ ଛୁଆ ।

ଜୀବନକୁ ତୋରଭୟ ଅଛି ଯଦି

ଏ କୂଳରେ ଲଗା ନାଆ ॥

ଜୀବନକୁ ମୋର ଭୟ ଥିଲା ସତେ

ଆଉ ଏବେ ଭୟ ନାହିଁ ।

ଭାବିବି ନି ମୁହିଁ ଜୀବନ ଗଲେ ବି

ଏ ମୋର ଜାତିର ପାଇଁ ॥

ବାଜିର ଟାଣୁଆ କଥା ଶୁଣି ଭାଇ

ବିଗିଡ଼ି ଗଲା ଯେ ମଥା ।

ଆଖିରୁ ଛୁଟିଲା ନିଆର ଝଲକ

କହିପାରିଲେ ନି କଥା ॥

ରାତିର ଛାତିକୁ ଫୁଟାଇ ଛୁଟିଲା

କମାଣ ବାରୁଦ ଗୁଳି ।

ବାର ବରଷର ବାଜିର ବଳୁଆ

ବକ୍ଷ ପଡ଼ିଲା ଟଳି ॥

ନଈର ସୁଅରେ ମିଶିଲା ତା’ ଦେହ

ରକତ ମାଉଁସ ଯେତେ ।

ବିଦେଶୀ ସଇନ ପାରିଲା କି ବୁଝି

ସାହସ ତାହାର କେତେ ॥

ବାର ବରଷର ଓଡ଼ିଆ ପୁଅ ସେ

ସାହସର ସୀମା ଛୁଇଁ ।

ଜୀବନ ଢାଳିଲା ପରଜା ପାଇଁକି

ଧନ୍ୟ ତ।‘ ଜନମ ଭୂଇଁ ॥

କହ କେହି ଆଜି ବାଜିରାଉତକୁ

ପାରିବ କି କେବେ ଭୁଲି ।

ଦେଶ ଜାତି ପାଇଁ ଖାଇଛି ସାହସେ

ଗୋରା ସଇନର ଗୁଳି ॥

ପୋଡ଼ି ଜଳି ଆଜି ପାଉଁଶ ହୋଇଛି

ତା’ ଛାତିର ସବୁ ନିଆଁ ।

ସେ ପାଉଁଶ ତଳେ ଜୀଇଁଛି

ତଥାପି ଦେଖୁ ଆଜି ଏ ଦୁନିଆଁ ॥

ପଳାଅରେ ଭାଇ ପଳାଅରେ ଭାଇ

ସଇନ ଆସିଲେ ମାଡ଼ି ।

କିଏ କାହିଁ ଲୁଚି ଉଭେଇ ଗଲେ ତ

ଜଣେ ଗଲାନାଇଁ ଛାଡ଼ି ॥

ସଭା ବସିଥିଲା, ଜମିଥିଲେ ବହୁ

ଆଦିବାସୀ ନରନାରୀ ।

ଲଇକ୍ଷଣ ବୀର କହୁଥିଲା କଥା

ଦେଶ ପାଇଁ ହୋଇ ଘାରି ॥

ନେତା ନୁହେଁ ସିଏ ନେତା ବି

ନୁହେଁ ତ ଆଦିମ ମଣିଷ ସିନା ।

ବୁଝିଥିଲା ସିଏ ସରକାର କାହିଁ

ରହିବ ପରଜା ବିନା ?

ପରଜାର ମନ ବୁଝିସିନା ଯିଏ

ରାଇଜେ ରାଜୁତି କରେ ।

ସୁଖରେ ପରଜା ବିତାଏ ଜୀବନ

ସିଏ ରହେ ମଉଜରେ ॥

କିମିତି ରଜାଏ ଲୁଟି ନେଇ ସବୁ

ଭରିବ ତାହାରି ପୁର ।

ଖଟି ଖଟି ଆମେ ଖାଇ ପାରିବୁନି

ରଜାଏ କରିବେ ଦୂର ॥

ପରଜାଙ୍କୁ ଡାକି ବୀର ଲଇକ୍ଷଣ

ବଖାଣୁ ଥିଲା ଏ ସବୁ ।

ସରକାର ଆମ ଚାହୁଁଛି କେବଳ

ଦେଶଟା କିମିତି ନବୁ ॥

ଆଉ ଦବିବନି, ଏ ଶୁଭ ବେଳାରେ

ଶୁଣ ବାପୁଜୀର ଡାକ ।

ମୁକତିର ରାତି ପାହି ଆସିଲାଣି

ସକାଳ ହେଲାଣି ପାଖ ॥

ଆଦିମ ପିଲାର ଟାଣ କଥା ଶୁଣି

ସଇନେ ଆଣିଲେ ଧରି ।

ହାକିମ ହୁକୁମେ ଜୀବନକୁ ଦେଲେ

ନିମିଷକେ ଶେଷ କରି ॥

କେଉଁ ବଳେ କାଳ ଆସିଲାରେ

ସତେ କମିଲା ଜୀବନ ଭାଉ ।

ଦିନକୁ ଦିନତ ବଢ଼ିଲା ଭାରତେ

ଗୋରା ସରକାର ଦାଉ ॥

ଆମ ଧନ ଲୁଟି ଆମକୁ ମାଇଲା

କରିବାରୁ ଥରେ ପାଟି ।

କଥା ପଦେ କେବେ କହିତ ହେଲାନି

ପଡ଼ିଲା ପିଠିରେ ଲାଠି ॥

ଦେଶ ଧରଷଣ, ଗୋଳା ବରଷଣ

ସହିଲା ଏ ଦେଶ ମାଟି ।

ଦେଶ ଜନନୀର ସୁନାପୁଅ ପିଠି

ମାଡ଼ ଖାଇଗଲା ଫାଟି ॥

ସେଇ କାଳ ବେଳ ବିତି ଯାଇଛିରେ

ମୁକତି ଲଭିଛି ଦେଶ ।

ସୁଜଳା ସୁଫଳା ଭାରତ ମାଟିର

ବିକଶିଛି ନୂଆ ବେଶ ॥

ଲଇକ୍ଷଣ ପରି କେତେ ଯେ ନାୟକ

ଦେହକରି କୁରୁବାନ ।

ଦେଶ ମାଆ ହାତୁ ଶିକୁଳି ଫିଟାଇ

ବଢ଼ାଇଲେ ଦେଶମାନ ॥

ସେ ମାଟିର ଆମେ ବୀର ଶିଶୁ ଯେତେ

କହୁଅଛୁ ଆଜି କଥା ।

ଦେଶ ଜାତି ପାଇଁ ଦରକାର ହେଲେ

କାଟିଦବୁ ନିଜ ମଥା ॥

ଉଣେଇଶ ତିରିଶରେ

ଏ ଦେଶ କି ଥିଲାରେ ।

ଏମିତିକି ଥିଲେ ସବୁ

ଆମ ଦେଶ ପିଲାରେ ॥

ଗୋରା ସରକାର ବସି

କରୁଥିଲେ ଶାସନ ।

ଆମ ଧନ ଲୁଟି ନେଇ

ସାଜୁଥିଲା ଆସନ ॥

ଆମେ ସବୁ ନିଶାଖାଇ

ହେଉଥିଲୁ ବାଇରେ ।

ସେମାନେତ ମଉଜରେ

ମାରୁଥିଲେ ହାଇରେ ॥

ଆମେତ ଖାଇଲୁ ନିଶା

ଖାଇଲେ ସେ ଧନରେ ।

ନିଶାଖାଇ ଦୁରୁବଳ

ହେଲା ଆମ ମନରେ !

ଏ ଚାଲାକି ଦେଶ ଲୋକେ

ବୁଝିଗଲେ ଜାଣିରେ ।

ପାଟି କଲେ ଚାରିଆଡ଼େ

ବାଘ ଶିଶୁ ଠାଣିରେ ॥

ଧମକାଇ ଚମକାଇ

ଲୁଟି ଖିଆ ଶାସକ ।

ଲାଠି ଗୁଳି ବାରୁଦରେ

ଦେଲ ବହୁ ଧମକ ॥

ଡରିବାର ଦେଶ ନୁହେଁ

ସତେକିବା ଡରିବ ।

ଦେଶ ପାଇଁ ଜାତି ପାଇଁ

ମଲେ ପଛେ ମରିବ ॥

ବୀର ବାବୁରାଓ ଶୁଣି

ଏଇ ବୀର ବାଣୀରେ ।

ବାପୁଜୀର ନିତିକଥା

ବଖାଣିଲା ଠାଣିରେ ॥

ନିଶା ନିବାରଣ ପାଇଁ

ମତାଇଲା ଦେଶଟା ।

ସରକାର ସହିବ କି

ଏମିତିକା ବେଶଟା ॥

ଖବରଟା ପାଇବାରୁ

ସରକାରୀ ସିପାହୀ ।

ଘେରି ଗଲେ ସହରକୁ

ଦିନସାରା ବିତାଇ ॥

ଠିଆହୋଇ ବଜାରର

ବଡ଼ କୋଠା ଉପରେ ।

ଦେଖାଦେଲେ ବାବୁରାଓ

ସିଂହ ଶିଶୁ ରୂପରେ ॥

ଛୁଟିଗଲା ଗୁଳି କେତେ

ଫୁଟିଗଲା କମାଣ ।

ଜାତି ପାଇଁ ମରିବାଟା

ମୁକତିର ନିଶାଣ ॥

ସେ ଆଜି ଯାଇଛି ମରି

ଆଜି ସିଏ ନାଇଁରେ ।

ଦେଶଟା ଝୁରିବ ବସି

ଗୁଣ ତା’ର ଗାଇରେ ॥

ଦେଶ ଜନନୀର ସିଏ

ନାଆଁ ରଖା କୁମର ।

ଆଜି ଯେତେ ବୀର ଶିଶୁ

ତା କଥାକୁ ସୁମର ॥

“ମାରନା ମାରନା ଉଦ୍ଦାମ ବାବୁ

ରହିଯାଅ ଟିକେ ରହିଯାଅ ।

ସଭାତ ବସିଛି କହିବାର ଯାହା

କହିଯାଅ, କିଛି କହିଯାଅ” ॥

“କହିବାକୁ ମୋର କିଛି ନାଇଁ, ଖାଲି

କରିବାକୁ କିଛି ଅଛି ଲେଶ ।

କହିବାର ଯାହା କହିବି ପଛକେ

କରିବାର କାମ ହେଉ ଶେଷ” ॥

ଡାଇଆର ବୁକେ ବାଜିଗଲା ଗୁଳି

ଗୋରା ଦେଶଟାର ସଭାଘରେ ।

ଚମକିଉଠିଲେ ସଭାସଦ ଗଣ

କିସ ହେଲାବୋଲି ଖରତରେ ॥

ସଭା ଘରେ ପଶି ଜୀବନେ ମାରିଛି

ସାହସୀ ଯୁବକ ଭାରତର ।

ସାହସ ଟା ତା’ର କମ୍ ନୁହେଁ

ପୁଣି, ଦୋଷଟା ହୋଇଛି ଗୁରୁତର ॥

ଶୁଣ ଆଜି ଆମେ କହୁଛୁ ତୁମକୁ

ବଣିକ ବେପାରୀ ଗୋରାଲୋକ ।

ଡାଇଆର ତୁମ ମାରି ପକାଇଛି

ଆମକୁ ଭାବିଛି ଝଡ଼ିପୋକ ॥

ଗୋଟିଏ ଲୋକ ସେ କୋଟିଏ ମାରିଛି

ସିଏତ ମାରିନି କୋଟି କୋଟି ।

କୋଟି ମଣିଷର ରକତ ଖିଆକୁ

ମାରିଅଛି ସିନା ଲୋକ ଗୋଟି ॥

ଜାଲିଆନାବାଗ୍ ସଭା ତଳେ ବସି

ମୁକତି ପାଗଳ ନରନାରୀ ।

ଦେଶ ଦୁରଦଶା ନିରେଖି ନିରେଖି

ଦେଶ ପାଇଁ ହେଉଥିଲେ ଘାରି ॥

ଡାଇଆର ତୁମ ପଛପଟୁ ଆସି

ଆଖି ପଲକରେ କଲା ଗୁଳି ।

ନାନକ କୂଳର ଶିଖ ପୁଅ ତାହା

ଭୁଳି ପାରିବକି ପାରେ ଭୁଲି ?

କୋଟିଏ ଘରର କୋଟିଏ ଘରଣୀ

ଶତ ଶତ ଚଷା ପୁଅ ମଲା ।

ସରଜିଲେ ଯେଉଁ ରକତର ଲୀଳା

ଭୁଲିବକି କହ କିଏ ଭଲା ?

ଉଦ୍ଦାମ ଛାତିରେ ଜଳୁଥିଲା ନିଆଁ

ଖାଲି ତା’ର ପାଇଁ-ଡାଇଆର ପାଇଁ ।

ରକତ ଖିଆର ଜୀବନ ନେବାରେ

ଦୋଷ ତା’ର ଅବା ଅଛି କାହିଁ ?

ବିଦେଶ ମାଟିରେ ଦେଶ ଜାତି ପାଇଁ

କରିଅଛି ସିଏ ଯେଉଁ କାମ ।

ଭାରତ ମାଟିକି ଭୁଲିପାରେ କେବେ

ସେ ବୀର ପୁଅର ନାମ ଧାମ ॥

ଜାଣି ଜାଣି ସିଏ ମରଣ ବରିଛି

ବେକରେ ଦେଇଛି ଫାସିକାଠ ।

ସବୁରି ଆଗରେ ଗରଜି ଗାଇଛି

ଏ ମହା ଜାତିର ଜୟ ପାଠ ॥

ଫଉଜ ଲଗାଇ ମଉଜ କଲା ଯା

ଗୋରା ସରକାର ଏଇ ଦେଶେ ।

ଦୁନିଆଁ ଦେଖିଛି ଆଖି ମେଳାଇ ତା’

କି ଦଶା ପାଇଲା ଅବଶେଷେ ॥

ଉଦ୍ଦାମ ତୁମେ ଦେଲ ତା’

ଆଚରି ତୁମର ନୂଆ ନିତି ।

ତୁମକୁ ସୁମରି ଏ ଦେଶ ଗାଇବ

ଆଗାମୀ ଯୁଗର ଜୟଗୀତି ॥

ଆମରି ଦେଶର ଧନ ଓ ଦରବ

ପର ଦେଶେ କିଆଁ ଯିବ ।

ଆମ ଦେଶ ପୁଅ ପର ପାଶେ ଯାଇ

ହାତ ପାତି ମାଗୁଥିବ ॥

ଆମରି ଖେତର ପାଚିଲା ଧାନ ସେ

ପୋଖରୀର କଳା ପାଣି ।

ଛାଡ଼ିଦେଇ ଆମେ ଖାଇବୁ କାହିଁକି

ଆନ ବିଜ ଦେଲେ ଆଣି ॥

ଆମରି ବୁଣିଲା ବସନ ଛାଡ଼ିଲେ

ଆଣିବୁ ଆନର କନା ।

କହୁଛି ମୁଁ ଭାଇ ବଣିକ ଜାତିକୁ

କରିଦିଅ ଆଜି ମନା ॥

ଜାତି ପିତା ଆମ ବାପୁଜୀର ତୁମେ

ଶୁଣିଏ ମଧୁର ବାଣୀ ।

ଗାଇଲ ନିରତେ ଦେଶୀ ଚିଜ ନିଅ

ଆନର ଚିଜ ନ ଆଣି ॥

ଦେଶ ଜାତିପାଇଁ ଡାକ ପକାଇଲ

ଆହେ ବୀର ଖୁଦୀରାମ ।

ରାବଣ ପୁରୀରେ ନିରତେ ଗାଇଲ

ଭଜି ତୁମେ ରାମ ନାମ ॥

ଗୋରା ମଣିଷକୁ ଘଉଡ଼ି ଦେବାରେ

ଛାତିରେ ସାହସ ଭରି ।

ସରକାର ଆଗେ ଯାଇଣ କହିଲେ

ତିଳେ ମାତର ନ ଡରି ॥

ସରକାରୀ ଲୋକେ ମାଡ଼ ଖାଇ ଗଲେ

ତୁମରି ଚାପୁଡ଼ା ପାଇ ।

ହାକିମ ହୁକୁମେ ତୁମେତ ରହିଲ

ଦୂର କାରାଗାରେ ଯାଇ ॥

ମୁଜାଫରପୁରେ ବୋମା ପକାଇଲା

ସାହେବ ଯାଉଚି ବୋଲି ।

ସାହେବ ନଥିଲା ତାହାରି ଭିତରେ

ଆନ ଜଣେ ଗଲା ଜଳି ॥

ଅନୁତାପାନଳେ ପୋଡ଼ି ଜଳିଗଲ

ସରକାର ନେଲା ଧରି ।

ଫାସିକାଠ ଯାଇ ଜୀବନ ତେଜିଲ

ଆସିଲନି ଆଉ ଫେରି ॥

ଜନନୀ ତୁମର ଲୁହ ଢାଳିଥିବେ

ତୁମ ରୂପ ଗୁଣ ଭାଳି ।

ପିଲା ବୟସର କଅଁଳ ଶିଶୁ ହେ

ଦେଶ ପାଇଁ ଗଲ ଚାଲି ॥

ଜନନୀ ତୁମର ଖୁଦ ବଦଳରେ

ପୁଅପାଇଁ ଦେଲେ ନାମ ।

ହୀନ କପାଳୀର ମାନ ରଖିବାକୁ

ନ ରହିଲ ଖୁଦୀରାମ ॥

ଜନନୀତ ତୁମ ବୁଝି ନଥିବ ହେ

ପୁଅ ଯାଇ କିସ କଲା ।

ହଜାଇଛି ପୁଅ ମାଆ ସିନା

କାହାର କଅଣ ଗଲା ॥

ତୁମର ଜନନୀ ଲୁହ ଗଡ଼ାଇଲେ

ହସିଲା ଏ ଦେଶ ମାଆ ।

ଦେଶ ଜନନୀର ତୁମେ ସୁନାପୁଅ

ବିପଦ-ସାଗରେ ନାଆ ॥

ଦେଶ ଇତିହାସ ତୁମକୁ ଝୁରିବ

ଆଖିରୁ ଝରାଇ ବାରି ।

ଭାରତ ଜନନୀ ଛାତି ପିଟି ହେବ

ପରାଣ ହେବ ତା’ ଘାରି ॥

ଆମେ ସବୁ ଆଜି ତୁମରି ନାଆରେ

ଜୟଗୀତ ଯିବୁ ଗାଇ ।

ମୁକତିର ପଥେ ତୁମେ ଖୁଦୀରାମ

ପଥ କହ ଦୂରେ ଥାଇ ॥

ତିନିଶ ବିରଷଧରି କେତେ

ବୋଝ ଆମ ଗଲା ବହି ।

ବେଦନା ବହୁତ ପୁଣି

ଆମ ଛାତିତଳ ଗଲା ଦହି ॥

ଦେଶବି ଦି ଭାଗହେଲା

ଆମ ଭାଇ ଆମକୁ ଛାଡ଼ିଲା ।

ଆମ ଭାଇ ପିଠି ପରେ

ପାଦ ଥୋଇ ଆମକୁ ମାରିଲା ॥

ଆମରି ଘରର ଶିଶୁ ନପଢ଼ିଲା

ଆସି ଦେଶ ପାଠ ।

ଆମରି ପାଣିର ଲୁଣ

ପରହେଲା ନମିଳିଲା କାଠ ।।

ଆମେ ସବୁ ଜିଭ ଚାବି

ପଦେ ହେଲେ ନକହିଲୁ କଥା ।

ଆମରି ଦେହରେ ଥାଇ

ଆମର ନ ହେଲା ଆମମଥା ।

‘ସୁନାର ବାଙ୍ଗଲା ଦେଶ’

ଚୂନାହେବ ଦେଖିବକି ତୁମେ ।

ବିଲୁଆର ନାଚଦେଖି

ସହିବକି କେଶରୀର ଭୂମେ ?

ସୁଜଳା ସୁଫଳା ମାଟି

ମଳୟଜ ଶୀତଳା ଭାରତ ।

ଆଖି ଥାଉ ଅନ୍ଧ ହେବ !

ବଳଥାଉ ହେବ ପଦାନତ ।।

ସରକାରୀ ଚାକିରି ମୋହଛାଡ଼ି

ଜାଳିଗଲ ନିଆଁ ।

ଭିତରତ ତାତୁଥିଲା ବାହାରକୁ

ଡରନ୍ତା ବା କିଆଁ ?

ବାଘର ସାହସ ଧରି କଲ ଯାହା

ହେ ବାଘାଯତୀନ ।

ଏ ଜାତିକି ଭୁଲିପାରେ

ରଖିଥିବ ମନେ ଚିରଦିନ ।।

ନରମ ନରମ କହି ଦେଶଟାକୁ

ଆଣିବାକୁ ହାତେ ।

ଅନେକ ରହିଲେ ଡରି

ଲଢ଼ିବାକୁ ସରକାର ସାଥେ ।।

ଚରମ ଶପଥ ତୁମ ଥିଲା ବନ୍ଧୁ

ବିଦେଶୀକୁ ଦେଶରୁ ତଡ଼ିବା ।

ଦେଶପାଇଁ ଜାତିପାଇଁ

ଏ ଦେଶର ମାଟିରେ ଗଡ଼ିବା ।।

ସେଥିପାଇଁ ସତେକିବା ବୁଜିନେଲ

ତମ ନିଜ ଆଖି ।

ମୁକତିର ଗାନପାଇ

ଅଗ୍ନିଶିଖା ଦେହେ ଗଲ ମାଖି ।।

ଅବାଟ ଘାଟରେ ପଡ଼ି ମାଡ଼ଖାଇ

ପାଇଲ କଷଣ ।

ଦେଖିଲ ଆଖିରେ ନିଜ ନିଜ ଦେହେ

ଗୋଳା ବରଷଣ ।।

କେତେ ଲାଠି କେତେ ଗୁଳି

ତୁମକୁତ କରିଦେଲା ଚୁନା ।

ମାତର ହେ ସଖା ତୁମେ

ପୋଡ଼ି ପୋଡ଼ି ପାଲଟିଲ ସୁନା ।।

ଏ ଦେଶକି ଭୁଲିପାରେ

ଭୁଲିପାରେ ପାଣି ଓ ପବନ ।

ବଙ୍ଗଳାର ଗୋଡ଼ି ମାଟି

ବିଲ ବାଡ଼ି ବନ ଉପବନ ।।

ଭାରତ ମାଆର ତୁମେ

ସୁନାପୁଅ ତୁମେ ବୀର ଶିଶୁ ।

ଏ ଜାତିର ଇତିହାସେ

ତୁମେ ବନ୍ଧୁ କ୍ରୁଶ ବିଦ୍ଧ ଯୀଶୁ ॥

ତୁମେତ ଜାଳିଲ ନିଆଁ

ଜଳିଗଲ ତାହାରି ଭିତରେ ।

ମାତର ସେ ତେଜଥିବ

ଆମର ଏ ଅଭୁଲା ଗୀତରେ ॥

ହାତ ଯୋଡ଼ ଭାଇ ହାତ ଯୋଡ଼

ତା’ର ଚରଣେ ନୁଆଁଅ ମଥା ।

କୋଟି ଜନତାର ପୂଜାର ପୁରୁଷ

ଭୁଲିବନି ତା’ର କଥା ॥

ନୁହେଁ ଏ ଦେଶର ନୁହେଁ ଏ ମାଟିର

ନୁହେଁ ସିଏ ଭାରତର ।

ନେତା ନୁହେଁ ଅବା ଜେତା ନୁହେଁ

ସିଏ ମଣିଷ ଏ ଜଗତର ॥

ହାଡ଼ କେଇଟାର ମଣିଷ ସେ ଥିଲା

ହିଆରେ ଅସୀମ ବଳ ।

ପରକୁ ଆପଣା କରିବା ଜାଣେସେ

ଶିଖିନି ନିପଟ ଛଳ ॥

କାବୁଳ ମାଟିର କାବୁଳୀ ବଣିକ

ଜାଣିଛି ଜୀବନ ମୂଳ ।

ମଣିଷ ପଣିଆ ମାଣିକ ମନରେ

କରିଛି ଯତନେ ଠୁଳ ॥

“ଆସ ଆସ ଆଜି ସୁବାସ ବାବୁହେ

ମୋ ଘରେ ପକାଅ ପାଦ ।

କଟିଯାଉ ମୋର କୋଟି ଜୀବନର

ଦୁରୁବହ ପରମାଦ” ॥

“ଆମେତ ଆସିନୁ ଲାଲାଜୀ ତମର

ଅତିଥି ହେବାର ପାଇଁ ।

ଲୁଟିଖିଆ ସେଇ ବଣିକ ଜାତିଟା

ପଛରୁ ଆସୁଛି ଧାଇଁ ॥

ରହମତ ଖାଁ ରହିଛି ସାଥିରେ

ଜରମାନୀ ଯିବୁ ବେଗେ ।

ସୁଭାଷ ଭାଷିଲେ ଗୋପନେ ଗୋପନେ

ଅତିଶୟ ଉଦବେଗେ ॥

ଅଳପ ଟିକିଏ ରହିଲେ ଆପଣ

ଆପେ ଆପେ ସବୁ ହେବ ।

ଦରକାର ଯଦି ଲାଲାଜୀ ତମର

ଆପଣା ଜୀବନ ଦେବ ॥

କିଛିଦିନ ରହି ସୁଭାଷ ଚାଲିଲେ

ଜରମାନୀ ଅଭିମୁଖେ ।

ଜାଣିଲେତ ନାଇଁ ଦେଖିଲେତ ନାଇଁ

ଲାଲାଜୀ ରହେକି ଦୁଃଖେ ॥

ଲାଲାଜୀ ସହିଲେ କାରାର କଷଣ

ପଥର ପାଚେରି ତଳେ ।

ଧମକ ଶୁଣିଲେ ବଣିକ ଜାତିର

ନୟନର ନିଆଁ ଜଳେ ॥

ନେତାଜୀ ରହିଲେ କାହିଁ ଦୂର ଦେଶେ

ଆଉତ ଫେରିଲେ ନାଇଁ ।

ହାତର ଶିକୁଳି ଫିଟାଇବ କିଏ

ଲାଲାଜୀ ଶୋଇଲେ କାହିଁ ॥

ମୁକତି ଭାରତ କହି କହି ଆମେ

ଆଜିତ କରୁଛୁ ପାଟି ।

ରଡ଼ି ପକାଉଛୁ, ଆମଦେଶ ବୋଲି

ଉଠାଇ ମୁଠିଏ ମାଟି ॥

ଲାଲାଜୀ ତମେକି ଏ ଦେଶରେ ଥିଲ

ତୁମେ ସବୁ ଜଗତର ।

ଆମେସିନା ଆଜି ଜାଣୁନୁ ତୁମକୁ

କରି ଦେଇଅଛୁ ପର ॥

ଆମ ଦେଶ ପାଇଁ ଆମଜାତି ପାଇଁ

ଥିଲା ସାହସର ନିଆଁ ।

ସେ ପାଉଁଶ ତଳୁ ଆମେ ତାକୁ

ଆଜି ଆଣିବାନି କହ କିଆଁ ?

ବର୍ଲିନ ବେତାର କେନ୍ଦ୍ରେ, ଅଗ୍ନିବାହୀ ବାର୍ତ୍ତା କିଏ କହେ,

ଶୁଣ ଶୁଣ ରହମତ୍ ନିଶ୍ଚୟତ ଶୁଣିଥିବ ତୁମେ

ରାଜାଙ୍କ ନଅରେ ବସି ଶୁଣିଥିବେ ବ୍ରିଟିଶ କେଶରୀ,

ରୋମାଞ୍ଚିତ ଆସିଥିବ ଦେହସାରା ପ୍ରତି ଅନୁଲୋମେ ।

ତୁମେ କିଶ ଚିହ୍ନିଛ କହ ଦାଢ଼ି ଥିବା ଯୁବକ ବୁଢ଼ାକୁ,

କାବୁଲୀର ଗୋଳ ଧରି କାବୁଲରେ ଦେଇଥିଲା ଗୋଡ଼

ଏକସପ୍ରେସ୍ ଟ୍ରାମ୍ ବସ୍ ପୁଲିସର ଗୁଇନ୍ଦା ବିଭାଗ,

ଜାଣିତ ପାରିଲା ନାହିଁ ଏଲ୍‍ଗିନ୍ ନ୍ୟସ୍ତ ଗଳି ମୋଡ଼ ।

ରହମତ୍ ତୁମେ ସବୁ ଜାଣିଥିଲ କାହାକୁତ କହିଲନି କିଆଁ,

ମୁଠା ମୁଠା ଟଙ୍କା ସବୁ, ମାନପତ୍ର ଦାମିକା ଦରବ

ପାଇଥାନ୍ତେ, ତମର ଏ ବାହାଦୁରି ଗାଇ ଗୋରା ଲୋକେ,

ଛାପିଥାନ୍ତେ କାଗଜରେ ସମୁଚାରି ତମ ଗଉରବ ।

କାହିଁ କି ସହିଲ ତୁମେ କଳୁଷିତ କାରାର କଷଣ,

ଅମଡ଼ା ବାଟକୁ ମାଡ଼ି ଗୋଜା ଗୋଜା କଣ୍ଟା ଗହଣରେ

ଅନାହାର, ଉପବାସେ, ପ୍ରେକ୍ଷାଳୟେ ସରାଇ ଘରରେ,

କାହିଁକି ରହିଲ ଛାପି ବାଘ ଥିବା ବଣୁଆଁ ବଣରେ ।

କିସବା ତମକୁ ଦେଲା ରୋଟା ମୋଟା ଦାଢ଼ିଆ ବୁଢ଼ାଟି,

ନେତାତ ହେଲନି ତୁମେ ହେଲ ନାହିଁ କି ବା ବଡ଼ଲାଟ

ନାଆଁ ତ ପଡ଼ିଲା ନାହିଁ କାଗଜର ପ୍ରଥମ ପୃଷ୍ଠାରେ,

ଭୁଲିକି ରହିଲ ଦୂରେ ଦିଲ୍ଲୀକୁ ଯେ ପଡ଼ିଅଛି ବାଟ ।

ମୁକତି ମଶାଲ ଯିଏ ଜାଳିଥିଲେ ଏ ଦେଶରଛାତି,

ଆମେତ ଖୋଜୁଛୁ ଆଜି ପଡ଼ିଥିବା ପାଉଁଶ ନିଖାରି

ସେମାନେ ରହିଲେ କାହିଁ ଅଜାଣତେ ଅଜଣା ଜାଗାରେ,

ଜୀବନ ଯେ ଦେଇଥିଲେ ଆପଣାର ଛାତିକୁ ବିଦାରି ।

ରହମତ ତୁମେ ସବୁ ଏ ଜାତିର ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ପୁରୁଷ,

ବଞ୍ଚିଥାଅ ଆମ ମନେ, ବଞ୍ଚିଥାଉ ଆମର ବିସ୍ମୃତି

ଭାରତ ଜନନୀ କଣ୍ଠେ ହୁଅ ତୁମେ ଗଜମୋତି ମାଳା,

ବିସ୍ମୃତିର ଅନ୍ତରାଳେ ଉଜ୍ଜୀବିତ ହେଉ ତୁମ ସ୍ମୃତି ।

ତମର କି ପଡ଼ୁଅଛି ମନେ ?,

ମଳୟ ଗୁମୁରି ଉଠେ ଯେବେ ସେଇ ମାଳୟର ବନେ ।

ରେଙ୍ଗୁନ୍ ଆକାଶ,

ଫାଟି ତ ପଡ଼େନା ଶୁଣି କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ଆଗ୍ନେୟର ସଂଭାଷ ॥

“ଦିଲ୍ଲୀ ଚଲୋ, ଦିଲ୍ଲୀ ଚଲୋ, ଜୟହିନ୍ଦ ଜୟହିନ୍ଦ ଭାଇ”,

“ମାରିବା ନିଶ୍ଚୟ ଆମେ ମରିବା କିପାଇଁ ?”

ବୀର ମାଟି ପରିଚିତ ସେଇ ବାରବାଟୀ,

ତୁମକୁ ତ ଝୁରି ମରେ—ଛାତି ଯାଏ ଫାଟି ।

ସେ ଦିନର କଥା ସବୁ ଲାଗେନା କି ଆଜିକାର ଭଳି ?

ଓଡ଼ିଆ ଦେଶର ପାଣି, ଚାଟଶାଳୀ, କଟକର ଗଳି ।

ବର୍ଲିନର ଗୁପ୍ତ ବାସ ଆଲିପୁର କାରାର ଆତଙ୍କ,

ବର୍ମାର ବିଚିତ୍ର ବଣେ ଅଲିଭା ସେ ତୁମର ପଦାଙ୍କ !

ସିଙ୍ଗାପୁର ସୈନ୍ୟ ମେଳେ ସତେ ତୁମେ କହୁଛ କି କଥା,

ବହ୍ନିର ପ୍ରବାହେ ଧରି ଏ ଜାତିର ସମୁନ୍ନତ ମଥା ?

“ନେତାଜୀ ଅଛନ୍ତି ଅବା ନାହାନ୍ତି ସେ ଆଉ”,

ଏ ରହସ୍ୟ କେ’ ବୁଝିବ ? ଆଚ୍ଛା ଛାଡ଼, ଏ ରହସ୍ୟ ଥାଉ ।

‘ଲାଲାଜୀ କହିବ ତୁମେ ? ରହମତ୍, ପ୍ରମାଣ ଦେବକି ?,

ମୁଁ କହୁଛି, ଅଛନ୍ତି ସେ, କେ’ ଚାହୁଁଛି, ପ୍ରମାଣ ନେବ କି ?

ଅଛନ୍ତି ସେ, ରହିବେ ବି ଯୁଗ ଯୁଗ ଧରି,

ବିତିବ ଏମିତି କେତେ ଅଗ୍ନିବାହୀ ଦିବସ ଶର୍ବରୀ ।

ଦେଖିବାକୁ ଚାହଁ ଯଦି ଆସ ଥରେ ମାଳୟର ବନେ,

ପେନାଙ୍ଗ ବନ୍ଦରେ ଅବା ବାହାଦୁର ସମାଧି ଶୟନେ ।

ପ୍ରଶାନ୍ତର ସୀମାପାରେ ଅବା ସେଇ ଦୂର ଚାଇନାରେ,

ଆଲିପୁର କାରାଗାରେ ଥିବା ସେଇ ସଫା ଆଇନାରେ ।

ସାହସ ସାଧନା ନେଇ ତୁମେ ଯେଉଁ ଜାଳିଗଲ ନିଆଁ,

ପାଉଁଶ ତଳେ ତା’ ଆଜି ମୁଗ୍‍ଧ ନେତ୍ରେ ଦେଖୁଛି ଦୁନିଆଁ ।

ସେ ଆଲୋକ ଘେନି ଆମେ ଆଗେଇବୁ ଧରି ତୁମ ପଥ,

ତମରି ଏ ଜନ୍ମଦିନେ ଆମର ଏ ଦୁରନ୍ତ ଶପଥ !

ନମସ୍କାର ଘେନିବ ନେତାଜୀ,

ଦିଲ୍ଲୀ ଚଲୋ ପ୍ରତିଧ୍ଵନି ଉଜ୍ଜୀବିତ କରେ ପ୍ରାଣ ଆଜି !

ଆଣ୍ଠୁ ଯାଏ ଖଦିକନା କେଇଖଣ୍ଡ ହାଡ଼ର ଶରୀର,

ପାଚିଲା ବହଳ ନିଶ-ପାଦେ ଚଟି ଏ ଦେଶ ମୋଚିର ।

ଆଣ୍ଠୁ, ଛୁଆଁ ଲମ୍ବା ହାତ–ରଘୁପତି ରାଜାରାମ ମୁଖେ,

ହୃଦୟ ସାଗର ତଳେ ସ୍ନେହ ଜଳେ ଅତି ସୁଗଭୀର ।

ମାମୁଲି ମଣିଷ ସିନା ମମତାରେ ସ୍ନିଗ୍‍ଧ ଓ ମଧୁର,

ଠେଲିଦେଲେ ପଡ଼ିଯିବ ମାତ୍ର ଥିଲା ଶତ ସିଂହ ବଳ ।

ନିଶ୍ୱାସରେ ଦମ୍ଭ ନାହିଁ ସୃଜିପାରେ ବତାସ ପ୍ରବଳ,

ମାଳା ତ ଜପେନା ମାତ୍ର ଗୁରୁ ସିଏ ସହସ୍ର ସାଧୁର ।

କୁଡ଼ିଆ ବୋଇଲେ ଖଣ୍ଡେ ଆପଣାର ନଥିବତ ସତେ,

ରାଜାଙ୍କ ନଅର କିନ୍ତୁ ତା’ ପାଦର ଧୂଳି ମାଖେ ନିତି ।

ଷାଠିଏ ମହଲା କୋଠା ଗାଏ ତା’ର ନାମେ ଜୟଗୀତ ,

ମାଟିର ମଣିଷ ସିଏ ଅମର ଏ ମାଟିର ମରତେ ।

କଣ୍ଠେ ତାର ଭାଷା ନାହିଁ ପାଟି କରିପାରେନା ତ କହି,

ତଥାପି ବେତାର ଯନ୍ତ୍ର ବାଜିଉଠେ ତା’ ମଧୁର ସ୍ଵରେ ।

ତୋଳିନି ସେ ଧର୍ମଶାଳା ଦେବାଳୟ ମନ୍ଦିର ବିଶ୍ଵରେ,

ମାତ୍ର ସେତ ପୂଜା ପାଏ ଏ ବିଶ୍ୱର ଘରେ ଘରେ ରହି ।

ତା’ ଘରେ ଦାନା ନାହିଁ ନାହିଁ ପୁଣି ପିନ୍ଧିବାକୁ କନା,

ହାତରେ ପଇସା ନାହଁ ଧାନ ନାହିଁ ଅମାର ଘରରେ ।

ତଥାପି ଦେଇଛି ସିଏ ଦାନା କନା ନଥିଲା ନରରେ,

କାଟି ପିନ୍ଧି କୁଟି ଖାଅ କହି କହି ହରିଛି ବେଦନା ।

ନଥିଲା ତା’ ହତିଆର ବନ୍ଧୁକ ବା ବାରୁଦ କମାଣ,

ବିରାଟ ବାହିନି ନାହିଁ ନାହିଁ ସେନା ସେନାପତି ଦଳ ।

କିନ୍ତୁ ଥିଲା ହାତେ ତା’ର ସୀମାହିନ ଶକତି ପ୍ରବଳ,

ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଁସା ଧରି ଦେଇଛି ସେ ଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରମାଣ ।

ଜଣକର ପୁଅ ସିଏ, ବାପା ତାକୁ ଦେଇଛି ଧମକ,

ପୁଅ ବୋଲି ଡାକି ଦେଲେ ଲାଜେ ଯା’ର ନଉଁଥିଲା ମଥା ।

ବାପୁ ବାପୁ ବୋଲି ଆଳି କୋଟି କୋଟି କଣ୍ଠ କହେ କଥା,

ସେ ଆଜି ଜଗତେ ଜଣା ଏ ବିରାଟ ଜାତିର ଜନକ ।

ଫକୀର ହୋଇଛି ସିଏ ବସିଅଛି ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଆସନେ,

ବିରଳା ଭବନଠାରୁ ବିଲାତର ରାଜାଙ୍କ ନଅର ।

ତା’ ଖବର ରଖୁଥିଲା ତା’ ଦିନରେ ଟୋକିଓ ସହର,

ଉଜ୍ଜୀବିତ ସିଏ ଆଜି ସଂଧ୍ୟା ଦୀପେ ନାରୀ କଣ୍ଠ ସ୍ଵନେ ।

ଆହତ ଜନର ନେଇ ଲୁହ ଲହୁ ଜାଳିଲା ସେ ନିଆଁ,

ସେ ନିଆଁରେ ଜଳିଗଲା ପାଲଟିଲା ତା' ଦେହ ପାଉଁଶ ।

ସେ ପାଉଁଶ ବୋଳିହୋଇ କଙ୍କାଳତା ସାଜେ ନୂଆ ବେଶ,

ଚକିତେ ଚାହିଁଲା ଦେଖି ଚମକିତ ଚକିତ ଦୁନିଆଁ !

ମଣିବେନ୍ ଆଉ କାନ୍ଦନା ତୁମେ ବାପାତ ଗଲେଣି ଚାଲି,

ଉଜଳାଇ ଗଲେ ମାଟିର ଭାରତ ଆପଣାକୁ ଦେଇ ଜାଳି ।

ବିମାନ ଘାଟିରୁ ନେହେରୁ ଫେରିଲେ ନତକରି ନିଜ ମଥା,

ରାଜେନ୍ଦ୍ର ବାବୁ କୋହ ଆବେଗରେ କହିପାରିଲେନ କଥା ।

ଲୁହାର ମଣିଷ ନାହିଁରେ ନାହିଁରେ ବେତାର କହିଲା ବାଣୀ,

କୋଟି ଖଟିଖିଆ ମାଟିର ମଣିଷ ନୟନୁ ବୋହିଲା ପାଣି ।

ଛାତିର ଧଡ଼କ କମାଇ ରଜାଏ ମାରିଲେ ଅଳସ ହାଇ,

ଭଲହେଲା ଗଲା ଅଡ଼ୁଆ ଲୋକସେ ବିଜୟୀ ପଟେଲ ଭାଇ ।

ମଣିଷ ସିନା ସେ ଲୁହାର ଛାତି ତା’ ଜାଣିଛି ଜୀବନ ଭାଉ,

ମଣିଷ ମନର କଥା ବୁଝିବାରେ କିଏ ବୁଝାଇବ ଆଉ ।

ଅଜଣା ଅଛିକି ଖଜଣା ବଢ଼ିବା ପରଜା ଉଠିଲେ ମାତି,

ସରକାରୀ ଲୋକେ ଦଉଡ଼ି ବୁଲିଲେ ସତେକି ପାଗଳ ହାତୀ ।

ପଟେଲ କଥାରେ ଚଷାଏ ଉଠିଲେ ବଡ଼ ଦୋଲି ତାଲୁକାରେ,

ଠିକ ମାନିବନା ପାଗଳ ହାତୀଟା ମାଡ଼ ନ ଖାଇଲେ ବାରେ ।

ବଢ଼ି ମରୁଡ଼ିରେ ଦୁଃଖି ଲୋକପାଇଁ ଚୂଡା ଓ ଚାଉଳ ଧରି,

ଗୁଜରାଟ ଦେଶେ କିଏ ବୁଲୁଥିବ ପଟେଲ ଭାଇର ପରି ।

ରାଜା ରାଜୁଡ଼ାର ରାଜୁତିରେ ପଡ଼ି ଦେଶକି ଯିବରେ ଖସି ,

ଆମେ ଖାଲି ଏଠି କଥା ଗପୁଥିବା ବିଧାନସଭାରେ ବସି ।

ରାଜା କେହି ନୁହେଁ ପରଜା ସଭିଏଁ ଗୋଟିଏ ଶାସନ ତଳେ,

ଭାରତ ମାଆର ସଭିଏଁ ପୁଅତ ବଳବାନ ନିଜବଳେ ।

ଅସହଯୋଗରେ ସହଯୋଗକରି ବାପୁଜୀଙ୍କୁ କଲ ଗୁରୁ,

ସହଯୋଗହୀନ ଦେଶକୁ ତମର ଦେଖୁଛକି ତମ ପୁରୁ ?

ଦେଶଜାତି ପାଇଁ କଅଁଳ ଛାତିତ ଲୁହା ପାଲଟିଲା ସତେ,

ଗୋରା ସରକାର ନିଆଁ ବିଛାଇଲେ ତୁମର ଚାଲିବା ପଥେ !

ସେ ନିଆଁରେ ଚାଲି ଦେଖାଇ ଦେଲ ତମ ସାହସର ବଳ,

ତୁମ ବିନା ସତେ ପଟେଲ ବାବୁ ହେ ଅଚଳ ଶାସନ କଲ ।

ଦେଶ ବି ଝୁରିବ, ଆମେ ଝୁରୁଥିବୁ, ଝୁରିବ ଭାରତ ମାଆ,

ଗୁଜରାଟ ଦେଶେ ଝୁରୁଥିବେ ଲୋକେ ଝୁରିବ ବତାସ ବାଆ ।

ମରଣ କାଳରେ ଝବେରବା ଝୁରି ମରିଥିବେ ତୁମ ପାଇଁ,

ଛାତି ଲୁହାକରି ରହିଗଲ ଯେଣୁ ତୁମେହେ ପଟେଲ ଭାଇ ।

ମୁକତି ସମରେ ସରଦାର ତୁମେ ପାଉଁଶ ତଳର ନିଆଁ,

ଆଗୁଆ ଦଳର ସେନାପତି ତୁମେ ଆସୁନାହଁ ଏବେ କିଆଁ ?

ରାମର ଅନୁଜ ନୁହେଁ ସିଏ ଭାଇ ଦୁହେଁ ଭୀମ‘‘ଭାରତର”,

କୀଚକର ଦଳ ଘଉଡ଼ାଇ ଦେଇ ‘ଭୀମ’ ସିଏ ଭାରତର ।

ଏଡ଼େ ଦେଶଟାର ରଜା ସିଏ ଆଜି ମଥାରେ ମୁକୁଟ ନାଇଁ,

ମଣି, ମାଣିକର ମୁକୁଟ ତଥାପି ପାଦତଳେ ଯାଏ ନଇଁ ।

ଯା’ କରୁଣା କଣା ପାଇବାକୁ ଆଜି ଦୁନିଆଁ ଚାହିଁଛି ବସି,

ମଳିନ ଏ ମାଟି ଉଲସିଉଠଇ ସରୁ ହସ ଦେଲେ ହସି ।

ଗୋରା ସରକାର ଅଟକ ରଖିଲେ କରିବନି ବୋଲି ମେଳି,

ବିଜୁଳି ଛଟକେ ବାରତା ତାହାର କଟକେ ତ ଗଲା ଖେଳି ।

ସାହେବୀ ଦିନର ମାନ ସନମାନ ଆଉ ଯେତେ ଗଉରବ,

ମୁକତି-ଆନନ୍ଦେ ଆହୁତି ଢାଳିଲା ତେଜି ଆପଣା ସରବ ।

କାମିନୀ କନକ ବରଜି ଧାଇଁଲା ଜାତିର ଜନକ ସହ,

ତାହାରି ନାଆଁ କି ଜାଣିବ ହେ ଭାଇ ପଚାରୁଛି ଆଜି କହ ?

କୋଟି କୋଟି ପାଟି ଗୋଟିଏ ତାନରେ ଜୟଗାନ ଯା’ର ଗାଏ,

ହିମାଚଳଠାରୁ କୁମାରିକା ଯାଏ ଯା’ ପଦ ପରଶ ପାଏ ।

ଜଗତେ ଶୁଣାଏ ଆଶାର କାହାଣୀ ଗରିବର ଶୁଣେ କଥା,

ଦୁନିଆ ଦୁଆରେ ଠିଆହୋଇ କହେ ଟେକିବାକୁ ଦେଶ-ମଥା ।

ଦରଖିଆ ଆମ ଗରିବ ଦେଶର କୋଟିଏ ଜନର ଗୁରୁ,

ଜନମ ଦିନେ ତା’ ‘ଜୁହାର’ କରୁଚୁ ଆମେ ଏଇ ବହୁ ଦୂରୁ ।

ନେହେରୁ ଆମର ରଜା ଆଜି ତା’ଙ୍କ ମଥାରେ ମୁକୁଟ ନାଇଁ,

କୋଟିଏ ରଜାର ମୁକୁଟ ତଥାପି ତା’ ପଦେ ଯାଇଚି ନଇଁ ।

“ମାଗିଲେକି କେବେ ମିଳଇରେ କହ ସ୍ଵାଧୀନତା,

ତୁହାଇ ତୁହାଇ ପାଟିକରି କହେ ଏଇ କଥା ।

ଏ ଦେଶ ମାଟିରେ ଚେରେଇ ଗଲାଣି ବିଷ ଗଛ,

ଡାଳ ମେଲେଇଲା ନ ବୁଝି ବିଚାରି ଆଗପଛ ।

ସେଇ ବିଷ ଗଛ କାଟିବାକୁ ହେବ ଶୁଣ ଭାଇ,

ଡାକତ ଶୁଭିଲା, ଯେ’ ଶୋଇଛି ସେତ ଶୁଣେ ନାଇଁ ।

ଚେଇଁଥିଲା ଯିଏ ତା’ କାନରେ କଥା ଗଲା ବାଜି,

ଗୋରା ସରକାର ଆଖି ଦେଖାଇଲେ କହି ପାଜି ।

ପାଣି ତଳେ ରହି ମଗର ସହିତ କରେ କଳି,

କହ କିଏ ସତେ ସେ ଦିନରେ ଦିନେ ପାରେ ଚଳି ?

ସ୍ଵାଧୀନତା ଆମ ଲୁଟି ଆଣିବାକୁ ହେବ ଆରେ,

ରାଜି ହେବ କିଏ ଦେବାକୁ ଅଥବା ମରିବାରେ ?

ଏଇ ମହାବାଣୀ ‘କେଶରୀ’ ମୁଖରେ କହିଗଲେ,

ଜାଗରଣଟାକୁ ଦବାଇ ଦେବାକୁ କଳେ ବଳେ ।

ଜେଲ ପଠାଇଲେ ତିଲକକୁ ଗୋରା ସରକାର

ଶିବାଜୀ’ ଦେଶର ବଣ ପାହାଡ଼ରେ ବାରବାର ।

ସେଇ ଜାଗରଣ ଖେଳିଗଲା ଦୂରେ ବହୁ ଦୂରେ,

ମାତିଗଲେ ସବୁ ନରନାରୀ ପ୍ରତି ଘରେ ଘରେ ।

ରତନ ଗିରିର ରତନ ଲାଗିଲେ ଦେଶ ପାଇଁ ,

ଧନ ସନମାନ, ବଡ଼ ପଦ ପ୍ରତି ଲୋଭ ନାଇଁ ।

ଜାତି ସାମନାରେ ହାତୀ ନୁହେଁ ବଡ଼ କହିଗଲେ,

ସବୁ ଦୂରଦଶା ହାକିମ ହୁକୁମେ ସହିଗଲେ ।

କହୁଥିଲେ ସିଏ କାମ କର ଖାଲି କର କାମ,

କାମଠାରୁ ବଡ଼ ନୁହେଁ ଜାଣ ଭାଇ ରାମ ନାମ ।

ଏ ଜାତିର ସିଏ ମଥାର ତିଳକ, ନୂଆ ଜ୍ୟୋତି,

ଦେଶ ଜନନୀର କୋମଳ କଣ୍ଠେ ହୀରା ମୋତି ।

ଛାତି ତଳେ ତା’ର ଥିଲା ଯେଉଁ ନିଆଁ ସାହସର,

ଆଜି ଏଇ ଦେଶ ସେ ସାହସ ପାଇ ହେଉ ବଡ଼ ।

ଆଜିସିନା ଦେଶ ମୁକତି ପାଇଛି ଭୋଗୁଅଛୁ ଆମେ ସୁଖ,

ଆମ ସୁଖ ପାଇଁ ଲଢ଼ିଗଲେ କେତେ ଜୀବନକୁ ଦେଇଦୁଃଖ ।

ଗୋରା ସରକାର କେତେ କଣ କଲା ଏ ଦେଶରେ ଦେବା ପାଦ,

ଭାଇକୁ ବଇରୀ, ବଇରୀକୁ ଭାଇ ପ୍ରତିଘରେ ରଚିବାଦ ।

ଏ ଦେଶ ଅଙ୍ଗ ଭାଙ୍ଗିବି ଦେଲା ଲୋକେ ଯିବେ ବୋଲି ଡରି,

ବଙ୍ଗଳା ହେଲା ବେନିଭାଗ ସିନା ବଙ୍ଗବାସି ଗଲେ ଥରି ।

ଏ ଜାତିର ଛାତି ଦୁଇଫାଳ କରି ଦେବନି ଏ ଦେଶବାସୀ,

ବଙ୍ଗ ମାଟିରେ ରକତ ରଙ୍ଗ ସାରାଦେଶ ଯାଉ ଭାସି ।

କୋଟିଏ କଣ୍ଠ ଚିତ୍କାର କଲା, ସରକାରୀ ଗୁଳି ଲାଠି,

ପାରିଲାନି ଆଉ ସେ ଶବଦ ରୋକି ଡାକିଲା ବଙ୍ଗମାଟି ।

ବହୁବୀର ବହୁ ଏଦେଶର ନେତା ବିପ୍ଳବେ ଦେଲେ ଯୋଗ,

ରାସ ବିହାରି ସେ ମାଆ ମାଟି ପାଇଁ ସହିଲେ ଦୁଃଖ ଭୋଗ ।

ନେତାଜୀ ଆଗରୁ ରାହାସ ବିହାରି ଗଢ଼ି ଏକ ସେନାବଳ,

ଗୋରା କେଶରୀର ଶିରୀ ଲୁଟିବାକୁ ଗଡ଼ୁଥିଲେ ନାନାଦଳ ।

ଘୋଷଣା କରାଇ ଏଇ ଦେଶ ସାରା ଜଣାଇଲେ ସରକାର ।

ଏ ଦେଶ ବାହାରେ ଭିତରେ ଲାଗିଛି ନାନା ଦେଶ ନାନା କଳି

ବହୁଜାତି ବହୁ ଦେଶେ ଲାଗିଅଛି କଳିଗୋଳ ଦଳାଦଳି ।

ଊଣେଇଶ ବୟାଳିଶ ସମୟକୁ ଉଠୁଛି ପଡ଼ୁଛି ଦେଶ,

ରାହାସ ବିହାରି ପାଚିଲା ବୟସେ ସାଜେ ବିପ୍ଳବୀ ବେଶ ।

ଏ ଦେଶୁ ବାହାରି ବାହାରକୁ ଗଲେ ଦେଶର ମୁକତି ପାଇଁ,

କିମିତି ସେ ଗଲେ କେଉଁଠି ରହିଲେ କେହିତ ଜାଣିଲେ ନାଇଁ ।

କଲିକତାଠାରୁ ଜାପାନକୁ ଗଲ ଜାହାଜ ‘ସାନୁକୀମାରୁ’,

ଧରାପଡ଼ିଲେନି ରବିକବି ଘର ଲୋକ ବୋଲି କହିବାରୁ ।

ବହୁ ଆଗୁ ସିଏ ଭାରତ ବାହିନୀ ଗଢ଼ିଥିଲେ ସେନାଦଳ,

ସେ ସେନାଦଳର ନେତାହେଲେ ପରେ ନେତାଜୀ ଦେଖାଇ ବଳ ।

ନେତାଜୀ ଆଗରୁ ରାହାସ ବିହାରି ଜାଳିଥିଲେ ଯେଉଁ ଜୁଇ,

ସେ ଜୁଇରେ ସିଏ ଜୀବନ ଜଳାଇ ଛାଡ଼ିଥିଲେ ନିଜଭୂଇଁ ।

ଯେତେବେଳେ ହେଲା ଦେଶ ସୁଆଧୀନ ଟେକିଲା ମଥା ଏ ଦେଶ,

ପାରିଲେନି ଦେଖି ଜୀବନେ ସେମାନେ ଆମ ସୁଆଧୀନ ଦେଶ ।

ଏ ଜାତି ମାଉଁସ ପାଉଁଶ ହେଲାକି ନିଆଁଥିଲା ତାହା ତଳେ,

ଯୁଗ ଯୁଗ ଧରି ସେ ନିଆଁର ତେଜ ଭାରତ ଭୂଇଁରେ ଜଳେ ।

ଭାରତର ରତନ ସେ ଯତନରେ ପାଳିଚି ଏ ଦେଶ,

ଘରେ ଘରେ ଜଣା ସିଏ, ଜାଣେ ସିଏ ଦେଶର ସନ୍ଦେଶ ।

କୋଟି କୋଟି ନର ନାରୀ ନ ଦେଖିବି ଚିହ୍ନନ୍ତି ତାହାକୁ,

ବଡ଼ ଭାଗ୍ୟବାନ ସିଏ ତା କରୁଣା ପଡ଼ଇ ଯାହାକୁ ।

ଭାରତର ରାଜା ସିଏ ମୁକୁଟ ତା' ମଥାପରେ ନାଇଁ,

ସବୁ ରାଜା ପରଜା ତା’ କାମ କରେ ରାଜା ପ୍ରଜା ପାଇଁ ।

ଯେଉଁଠି ତା ପାଦ ପଡ଼େ ଫୁଲ ଫୁଟେ ଅସୀମ ଉଲ୍ଲାସେ,

ଦୂର ହୁଏ ଦୁରଦଶା ଏ ଦେଶରୁ ତା ମଧୁର ହାସେ ।

ରାଜା ବାବୁ ରାଜା ବାବୁ ଡାକୁଥାନ୍ତି ବନ୍ଧୁ ପରିଜନ,

ରାଇଜର ରାଜା ବୋଲି ମନେତାର ନାଇଁ ଅଭିମାନ ।

ମାମୁଲି ମଣିଷପରି ଜୀବନର ସୁଖ ଦୁଃଖ କାଟେ,

ସେ ଜାଣିଚି ଚାଲିବାକୁ ବାପୁଜୀର ସତ୍ୟପୂତ ବାଟେ ।

କୋଡ଼ ପୋଛା ପୁଅ ସିଏ ଜନନୀର ଅତି ଆଦରର,

ପଢ଼ିଲା ଗୁଡ଼ାଏ ପାଠ ଦେଶ ଲୋକେ ଦେଲେ ସମାଦର ।

ବାପୁଜୀ ପରଶ ପାଇ ଜୀବନର ଗତିକଲେ ଆନ,

“ଅସହଯୋଗ” ରେ ମିଶି ଛାଡ଼ିଦେଲେ ଯଶ ଧନ ମାନ ।

ଥର ଥର ଜେଲ ଗଲେ ପୁଲିସର ଖାଇ ଲାଠି ମାଡ଼,

ଭାଙ୍ଗିଲେନି ଦେଶ ଲୋକେ, ଭାଙ୍ଗିଲାନି ଦେଶ ଜାତି-ହାଡ଼ ।

ସତ୍ୟ ପଥେ ଧର୍ମ ପଥେ ଚାଲିବାକୁ କହିଲେ ବାପୁଜୀ,

ମାନିଲେ ସକଳ ନେତା ବାପୁଜୀଙ୍କର ପୂଜ୍ୟ ପଦ ପୂଜି ।

ରାଜା ବାବୁ ଭକ୍ତ ଥିଲେ, ପ୍ରିୟ ଥିଲେ ଜାତି ପିତାଙ୍କର,

ଦେଶ ପାଇଁ କଲେ କାମ, ସବୁ କାମ ହେଲା ଶୁଭଙ୍କର ।

ବହୁ ବାର ହେଲେ ସିଏ କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରିୟ ସଭାପତି,

ସରକାର ବ୍ୟସ୍ତ ହେଲେ ନିରନ୍ତରେ ବଗିଡ଼ିଲା ମତି ।

ନେତାଙ୍କୁ ଗିରଫ କଲେ ଫିଙ୍ଗିଦେଲେ ଦୂର କାରାଗାରେ,

ଗୁଳି ଲାଠି ବନ୍ଧୁକରେ କମ୍ପାଇଲେ ସହର ବଜାରେ ।

ଦେଶତ ମାନିଲା ନାଇଁ, ଜଳିଗଲା ଦେଶସାରା ନିଆଁ,

ଦେଶର ସକଳ ଜନ ସେ ନିଆଁରେ ପକାଇଲେ ଡିଆଁ ।

ଅନାଟନ, ମହାମାରୀ, ଭୂମିକମ୍ଫ ପ୍ରବେଶିଲା ଦେଶେ,

ରାଜା ବାବୁ ସେବା କଲେ, ଭିକ୍ଷା କଲେ ଖାଣ୍ଟି ଭିକ୍ଷୁ ବେଶେ ।

ସରକାର ଥକିଗଲେ ଦେଶ ଛାଡ଼ି ପଳାଇଲେ ଦୂରେ,

ଆନନ୍ଦର ପ୍ରତିଧ୍ୱନି ଖେଳିଗଲା ପ୍ରତି ପଲ୍ଲୀ ପୁରେ ।

ନୂଆଁ ଦେଶ ନୂଆଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଢ଼ାହେଲା ପରାଧୀନ-ରାତି,

ପାହିଗଲା, ରାଜାବାବୁ ଏ ଦେଶର ହେଲେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ।

ଯେତେବେଳେ ଦେଶ ଲୋକେ ଗୋରା ଲୋକ ଦେଖି ନୟନରେ,

ଧାଇଁ ଯାଇ ଜୀବନର ବିକଳରେ ଲୁଚୁଥିଲେ ଘରେ ।

ସେତେବେଳେ ରାଜା ବାବୁ ଜାଳିଲ ଯେ ସାହସର ନିଆଁ,

ତୁମ ପାଇଁ ଆଜି ଦେଶ ଧନ୍ୟ ଧନ୍ୟ କହିବନି କିଆଁ ?

ଶିବାଜୀ ଦେଶର ପୁଅ ସିଏ ତା'ର ମନରେ ଅସୀମ ବଳ,

କିମିତି ସହିବ ଯାହାକଲେ ଆସି ଏ ଦେଶ ବଣିକ ଦଳ ।

ବିଲାତକୁ ଗଲେ ପଢ଼ିବା ପାଇଁକି ସକଳ ଆଇନ ପାଠ,

ବେଆଇନ ଭାବେ ବିପ୍ଲବ ନିଆଁ ପାଇଁ ସଜାଇଲେ କାଠ ।

ହାତ ବୋମା ହାତେ ତିଆରି କଲେ ସେ ଶିଖିଲେ ସେ କଉଶଳ,

ନୂଆ ଜାଗରଣ ଆଣୁଥିଲେ ଦେଶେ ‘ଲାଲ, ପାଲ ଆଉ ବାଲ ।

ଗୋରା ସରକାର ଜାଣିଲେ ସେ କଥା ଖୋଜିଲେ ଅନେକ କରି,

ବିଲାତରେ ଆଉ ପାଇବ କିଏ ସେ ଥିଲେ ସିଏ ଯାଇ ‘ପାରୀ’ ।

ଫରାସୀ ପୋଲିସ ଖୋଜିଲା ଅନେକ ସିଏ ସୁନା ପୁଅ ଭଳି,

ବିଜୁଳି ଛଟକେ ବିଲାତ କଟକେ ଅଜାଣତେ ଗଲେ ଗଳି ।

ବିଲାତରୁ ନିଜ ଦେଶ ଆସିବାକୁ ବାହାରିଲେ ଗୋପନରେ,

ପଡ଼ିଗଲେ ଧରା ଖୋଜୁଥିବା ଗୋରା ସଇନର ନୟନରେ ।

କଇଦୀ ହେଲେ ସେ ଜାହାଜ ଉପରେ ଜଗୁଆଳୀ ସେନା ଥାଇ,

ଜାହାଜ ଝରକା ଡେଇଁ ପଳାଇଲେ ପାଣିକୁ ବି ଡର ନାଇଁ ।

ଫରାସୀ ଦେଶର ସାଗର କୂଳରେ ଅଣାହେଲେ ହୋଇ ଧରା,

ବିଚାର ଶେଷରେ ବରଣ କଲେ ସେ ଆଜୀବନ ପାଇଁ କାରା ।

ବରଷ ବରଷ ଗଣି ଅଠାଇଶ କାରାଗାର କଲେ ବାସ,

ଦେଶ ଜାତି ପାଇଁ ଜଳିଲା ଜୁଇରେ ଜୀବନକୁ ଦେଲେ ଝାସ ।

ଶିବାଜୀ ଦେଶର ସେଇ ପୁଅ କିଏ ? କେଉଁଠି ତାହାର ଘର,

ଜାଣିଛକି ପିଲେ କିଏ ଥିଲା ସେଇ ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ।

ଜାତି ପାଇଁ ତାର ମରମେ ମରମେ ଜଳୁଥିଲା ରଡ଼ ଜୁଇ,

ଅରପି ଦେଲା ତା' ଜୀବନ ହେବାକୁ ମୁକତି ଭାରତ ଭୂଇଁ ।

ବିନାୟକ ହୋଇ ଦେଶର ନାୟକ ହେବାକୁ ଥିଲା ତା ମନ,

ସେଇଥିପାଇଁ ସେ ଛାଡ଼ିଦେଲା ସବୁ ମାନ ସନମାନ ଧନ ।

ପାଣି ତଳେ ରହି ମଗର ସହିତ ଯୁଟିବାକୁ ଛୋଟ କଥା,

ବିଲାତ ନଗରେ ବିଚାରିଲେ ସିଏ କାଟିବାକୁ ଗୋରା ମଥା ।

ନାଇଁ ସିଏ ଆଜି ଦେଶ ମାଆ କୋଳେ, ଜନନୀର ଆଖି ଲୁହ,

ଧନ୍ୟ ସେ ଦେଶ ଜନନୀ ! ଯେଉଁଠି ଜନମେ ଏପରି ପୁଅ !

ସେ କେଉଁ ମୋହନ ମୂରଲି ବଜାଇ ମନକୁ ରଖିଲା ବାନ୍ଧି,

ଦେଶ ଚାରିଆଡ଼େ ଜନତା ଡାକିଲେ “ଗାନ୍ଧି ହେ ଜୟ ଗାନ୍ଧି” ।

ଧନିକ, ବଣିକ, ରଜା, ଜମିଦାର, କୁଲି, ମଜଦୁର ଭାଇ,

ଦେଶର ମୁକତି-ନିଆଁରେ ଡେଇଁଲେ ଜୀବନ ଦେବାର ପାଇଁ ।

ହିମାଳୟଠାରୁ କୁମାରିକା ଯାଏ ବାପୁଜୀର ମହା ପଥ,

ଗଗନେ ପବନେ ବନେ ଉପବନେ ବାହିନେଲା ଜାତି-ରଥ ।

ସେଇ ମହାଜନ ଯେଉଁ ପଥେ ଗଲେ ସେଇ ପଥ ଅନୁସରି,

ଏ ଦେଶର ବହୁ ନର ନାରୀ ଗଲେ ସେଇ ପଥ ଗତି କରି ।

ଜୀବରାମ ବାବୁ ଗରିବ ଜୀବନେ ଆରାମ ଦେବାର ପାଇଁ,

ଧନ ଦଉଲତ କୋଠା ବାଡ଼ି ସବୁ ପର ହାତେ ଦେଲେ ଯାଇ ।

ମଣିଷ ପାଖରେ ବଡ଼ ସିନା ନିଜ ଦେଶ ଭାଇ ଦେଶ ପୁଅ,

ଧନ ଦଉଲତ, କୋଠାବାଡ଼ି ସବୁ ମଣିଷ ଆଖିର ଲୁହ ।

କୋଟିପତିଠାରୁ ଶୁଖିଲା ରୋଟିର ଜୀବନ ମଣିଲେ ଭଲ,

ଗୁଜରାଟ ଛାଡ଼ି ଦୂର ପରବାସେ ଦେଖାଇଲେ ମନବଳ ।

କରାଳ ବନ୍ୟା କାଳ ରୂପେ ଆସି ଗରାସିଲା ଯେବେ ଦେଶ,

ଧନ ଓ ଜୀବନ ଅପଲକେ ଧୋଇ କରିଦେଲା ସବୁ ଶେଷ ।

ବହୁ ନର ନାରୀ ବିକଳେ ମାଗିଲେ ଅଉଷଧ ରୁଟି ଭାତ,

ଗୁଜରାଟ ଦେଶୁ ଜୀବରାମ ଆସି ଟେକିଦେଲେ ବେନି ହାତ ।

ଗରିବ ମୁହଁରେ ରୋଟିଦେଇ ପୁଣି ଆହତର କଲେ ସେବା,

ବୁଝିଥିଲେ ସିଏ ଜୀବନ ପାଇଁ ବଡ଼ ତ’ ଜୀବନ ଦେବା ।

ଓଡ଼ିଶା ମାଟିରେ ମିଶିଗଲେ ସିଏ ଆପଣାର ସବୁ ସାରି,

କୋଟିଏ ଜୀବନ ଗୋଟିଏ ପାଇଁକି ତେଣୁ ଆଜି ହୁଏ ଘାରି ।

ବାପୁଜୀ ଦେଶର ପୁଅ ଆସି ଦେଲ ମୁଖେ ଅଉଷଧ ମଧୁ,

ସୁକୁମାର କେତେ ଜୀବନ ପାଇଲେ ବଞ୍ଚିଥିଲେ କେତେ ବଧୂ ।

କାଣି କଉଡ଼ିଏ ହାତରେ ନ ରଖି ଅକାତରେ କଲା ଦାନ,

ଜୀବନ ପାଇଁକି ଜୀବନେ ତାହାର କରିଗଲା ଜୟ ଗାନ ।

ବହୁଦିନ ପରେ ଆଜିବି ଏ ଦେଶ ଜପିବ ତାହାରି ନାମ,

ରୋଗୀରେ ଆରାମ ଦେଇ ସେ ହୋଇଛି ଓଡ଼ିଶାର ଜୀବରାମ ।

ଆହେ ପାନ୍ଥ, ଆହେ ସନ୍ଥ, ଏ ମହା ଜାତିର

ଅସୀମ ତୁମର ବଳ ଦୁର୍ବଳ ସେ ଉଦାର ଛାତିର ।

ଜମି ସବୁ ଠୁଳ କରି ବହୁ ଲୋକ ହେଲେ ଜମିଦାର

ତୁମେ କିନ୍ତୁ ଜମିନେଇ ଭୂମିହୀନ ହେ ମହା କାଙ୍ଗାଳ ।

ଘୂରି ଘୂରି ପୁର ପଲ୍ଲୀ, ଶସ୍ୟ ଶ୍ୟାମ କେଦାରେ କେଦାରେ

କେଉଁ ମନ୍ତ୍ର ବିତରିଲ ଅନ୍ତରର ଅସୀମ ଉଦାରେ ।

ଜନତା ହୋଇଲା ସ୍ତବ୍‍ଧ, ଆଚମ୍ବିତ ହେଲେ ଆନ ଲୋକେ,

କିପରି ଜାଣିଲ କହ, କେ’ ଖାଇଲା, କେ’ ରହିଲା ଭୋକେ ।

ଆଣ୍ଠୁ ଯାଏ ଖଦୀ କନା, ଖାଲି ପାଦ, ଅତି କ୍ଷୀଣ ଦେହ

ନାଇଁ ଗର୍ବ, ନାଇଁ ଭୟ, ଲୋଡ଼ା ନାଇଁ ଚବ୍ୟ ଚୋଷ୍ୟ ଲେହ ।

ମୁକୁଳା ପାଦରେ ଆଜି ବୁଲୁଚନ୍ତି ବନ ଓ ପାହାଡ଼

ବୟସ ଗଲାଣି ଖସି, ଅଛି ଖାଲି କେଇଖଣ୍ଡି ହାଡ଼ ।

ହିମାଚଳଠାରୁ ଆସି, ସୀମାଚଳେ ରହୁଛନ୍ତି ଯାଇ

ମାଗୁଛନ୍ତି ଦାନ ଖାଲି ପରପାଇଁ ନୁହେଁ ନିଜ ପାଇଁ ।

‘ଗୀତା’କୁ କାଖରେ ଜାକି, ଜୀବନର ସବୁକିଛି ମଣି

ଗଭୀର ହୃଦରେ ତାଙ୍କ ରଖିଛନ୍ତି ସବୁ ଜ୍ଞାନ-ଖଣି ।

ମରାଠୀ ପୁଅର ଗୁଣ ଚିହ୍ନିଥିଲେ ଚିହ୍ନରା ବାପୁଜୀ

ଜାତି ପିତା ଉପଦେଶେ ସତ୍ୟପଥେ ଗଲେ ଆଖି ବୁଜି ।

ବହୁ ଭାଷା ସାଧ୍ୟକରି ବିନୋବାଜୀ ବଖାଣିଲେ କଥା

ଆଚମ୍ବିତ ହେଲା, ବୁଢ଼ାଟାର କି ଅଦ୍ଭୁତ ମଥା ।

ଊଣେଇଶ: ଚାଳିଶରେ ବିନୋବାଜୀ ହେଲେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ

ହଟିଲେନି ନିଜ ପଥୁ ବହୁବାର କାରାଗାରେ ରହି ।

ବାପୁଜୀଙ୍କ ପ୍ରିୟ ଶିଷ୍ୟ, ମହାତମା ନିତି ଅନୁସରି

ସକଳ ବେଦନା ଦୁଃଖ ଆକାରରେ ନେଲେ ନିଜେ ବରି ।

ପ୍ରେମ ଓ ଅହିଂସା ବାଣୀ ପୁର ପଲ୍ଲୀ କରିଲେ ପ୍ରଚାର,

ସ୍ତମ୍ଭୀଭୂତ ହେଲେ ଶୁଣି ଗୋରା ଲୋକେ ତାଙ୍କ ସମାଚାର ।

ଜଗତର ସୁଖ ପାଇଁ, ହେବ ବୋଲି ଦେଶ ସୁଆଧୀନ

ଜାଳିଦେଲେ ଜୀବନକୁ ଦେଶ ଦେହେ ଆଣିଲେ ଜୀବନ ।

ହେ ମହା ସାଧକ ଆଜି ବିଶ୍ୱ ଆଗେ ଅତି ଜଣାଶୁଣା

ବେଶୀ ଥିବା ଲୋକ ସବୁ ଦିଅ ତାକୁ ଅଛି ଯା’ର ଊଣା ।

ମୋ ହାତୀର ନାମ ସୁନ୍ଦର ଗଜ, ସୁରେଖା ଘୋଡ଼ାର ନାମ,

ଧନୁଜ ଭଂଜ କହୁଛି ମୁଁ ଆଜି କରମ ନୋହିଲେ ବାମ ।

ବୁଲି ବୁଲି ଦେଶ ଶେଷ କରିଦେବି ଗୋରା ମଣିଷର ବଂଶ,

ସୁନାର ଦେଶଟା ସତେକି କଲେରେ ! ଚୂନାକରି କଲେ ଧ୍ୱଂସ ।

ହେ ଗଡ଼ନାୟକ, ପାତ୍ର, ବିଷୋୟୀ, ସକଳ ପାଇକ ସେନା ,

ଦେଶର ଗୁହାରି ବ୍ୟଥାତୁର ଡାକ କରିବନି କିହେ ଘେନା ?

ପଛରେ ଧାଇଁଛି ଫିରିଙ୍ଗି ଥାଟ ଅନ୍ଧାରି ଗଡ଼ ପଥେ,

ଦେଶ ଦଉଲତ ଲୁଟିନେବ ସବୁ ଅପଲକେ ଅବିରତେ ।

ଘୁମୁସର ସତେ ପଡ଼ିବ ଘୁମାଇଁ ଗଭୀର ବେଦନା ବହି,

ବିଦେଶୀ ଶାସକ ଶାସନ କରିବ ତୁମେକି ରହିବ ସହି ?

ଭାସୁଥିଲା ଦେଶେ ସୁଖ ଶିରି ନେଇ ଘିଅ ଓ ମହୁର ଝର,

ଏ ଦେଶ 'ବୋଇତ ବଣିଜ ପାଇଁକି ଯାଉଥିଲା ବହୁ ଦୂର ।

ଧନ ଦଉଲତ, ନାନା ଜାତି ଚିଜ ଆଣୁଥିଲେ ଦେଶ ପୋଏ,

ସହି ନ ପାରିଲେ ଦେଶ ପୁଅ ସୁଖ ଗୋରା ଗୋରା ବେପାରୀଏ ।

ନିଜ ଅଧୀନକୁ ଘୁମୁସର ଆଣି ରାଜୁତି କରିବେ ଆପେ,

ସତେକି ଆଗରୁ ଏ ଦେଶରେ ଥିଲେ ତାଙ୍କ ବାପ ଗୋସବାପେ ।

ଧନୁଜ ମାତିଲେ କିପରି ଦେଶକୁ ବିଦେଶୀ ଆସିବ ନାହିଁ,

ପୁଅ ଓ ପରଜା ଠୁଳ ହୋଇ ସବୁ ଜୀବନ ଦେବାର ପାଇଁ ।

ବାହାରି ପଡ଼ିଲେ ଗୋରା ମଣିଷର ଛାତିରୁ ନେବାକୁ ଲହୁ,

ପରମାଦ ଗଣି ବଦେଶୀ ବଣିକ ଉପାୟ ରଚିଲେ ବହୁ ।

ଏ ମେଳିର ନେତା ଖୋଜି ଖୋଜି ଦେଶେ ବୁଲିଲେ ବଣିକ ସେନା,

ଦଳର ନେତାକୁ ଜବତ କରିବା ପହିଲା ଲକ୍ଷ୍ୟ ସିନା ।

ଚୋରା ସଇନିକ ଧନୁଜ ପଛରେ ଗୋଡ଼େଇଲେ ଅବିରତ,

ଆଜିତ ଏଇଠି କାଲି ପୁଣି କାହିଁ କା’ କଥାର ଅଛି ସତ ।

ଅବଶେଷେ ଶେଷ ସକଳ ପ୍ରୟାସ ତେଲେଙ୍ଗା ସେନା ଦଳ,

ଘୁମୁସର ଗଡ଼େ ପଶି କଲେ ସବୁ ସଇନଙ୍କୁ ହୀନ ବଳ ।

ବିରାଟ ବାହିନୀ ପାଖରେ ଯେ କେବେ କରିନାହିଁ ଅରପଣ,

ଦେଶ ଜାତି ପାଇଁ ଅବଶେଷେ ଶେଷ କଲା ତା’ ଜୀବନ ପଣ ।

ଭଂଜ ବଂଶ ମଥା-ମଣି ସିଏ ନିଆଁର ଦୀପ୍ତ ଶିଖା,

ବହୁ ବର୍ଷର ପରେ ବି ଆଜି ସେ ଏ ଦେଶର ମନ ରଖା ।

‘ଚକ୍ର’କୁ କେବେ ବକ୍ର କରିକି ପାରିଲା ବଣିକ ଜାତି ?,

‘ରସଲ’ ‘ବୁରନ୍‍’ ଅଥୟ ହୋଇଲେ, ଥରିଲା ଟାଣୁଆ ଛାତି ।

ଚକ୍ର ବିଷୋୟୀ ଚକର୍ ମାରୁଛି ବିଷମ ବିଷୟ ହେଲା,

ଖଚଡ଼ା ଲୋକଟା ଧରାତ ଦେଉନି, କରନାଇଁ ଅବହେଳା ।

ବିଷ ଦିଅ, ଅବା ବନ୍ଧନ ଦିଅ, ଗୋପନେ ହତ୍ୟାକର,

ଜଣେ ମଣିଷକୁ ବିରାଟ ବାହିନୀ ! ଅଛି ତା’ଠି କିବା ଡର ?

ବଡ଼ ସେନାପତି ଗମ୍ଭୀର କଣ୍ଠେ ଆଦେଶିଲେ ହୋଇ କୃଦ୍ଧ,

ପ୍ରତି ଜନପଦେ ବନେ ଉପବନେ ଚଳାଅ ତୁମୁଳ ଯୁଦ୍ଧ ।

ଘୁମୁସର ମାଟି କମ୍ପିଉଠୁଛି ବିଷୋୟୀର ବାହୁ ବଳେ,

ଏ ମାଆ ମାଟିକି କରଗତ ହେବ ବିଦେଶୀର କଉଶଳେ ।

ବିଦେଶୀ ମ୍ଳେଚ୍ଛ ଘରେ ପଶିଯିବ ଦେଖିବ ସେ ଆଖି ଥାଇ,

ମାରିବ, ମରିବ, ଏ ସାର ବଚନ କା’ କଥା ଶୁଣିବ ନାଇଁ ।

ସଂଜ ଶେଷରେ ଭଂଜ ଭୂଇଁରେ ବିଦେଶୀର ହେବ ପୂଜା,

ବିଷୋୟୀ ସହିବ ?, କରେ କରବାଳ ଦେଇଛି ଯେ’ ଦଶଭୂଜା ।

ତାକୁକି ଅରପି ଅଧରମୀ ହାତେ ଖାଇବ ହାରାମି ଭାତ,

ଦେଶ ପାଇଁ ତା’ର ମଥା କଟିଯାଉ, କଟିଯାଉ ବେନି ହାତ ।

ଧରା ପଡ଼ିଗଲେ ଧନୁଜ ଭଂଜ ସୋରଡ଼ା ରଜାର ପାଇଁ,

ଘରର ମଣିଷ ପରହୋଇ ସବୁ ଭଗାରି କଲେ ଭାଇ ।

ଘୁମୁସର ପାଇଁ ଜୀବନ ଦେବାକୁ ବିଷୋୟୀ ଛାଡ଼ିଲେ ରଡ଼ି,

ଫିରେ ଫିରେ ଫିରେ ମାରେଗା ମାରେଗା’ ଡାକ ଦେଲେ ଘଡ଼ି ଘଡ଼ି ।

ଇଂରାଜି ସେନା ପ୍ରମାଦ ଗଣିଲେ ବିଷୋୟୀଟା ଗଲ କାହିଁ,

ଘୁମୁସର ସାରା ଚହଳ ପଡ଼ିଲା କୁଆଡ଼େ ବିଷୋୟୀ ଭାଇ ।

ଫରାସୀ ଜାତିକୁ ଡରିବାଠାରୁ ବି ବିଷୋୟୀର ଡର ବଡ଼,

କି ସାହସେ ଆଉ ବଣିକ ସଇନ ଯିବେ କିଣିବାକୁ ଗଡ଼ ।

ଘୁମୁସର ମାଟି ବିଷୋୟୀ ଜୀବନ ଅବଶେଷ ହେଲା ଶେଷ,

ବଣିକ ଜାତିଟା ଜାଣିପାରିଲାନି କେଉଁଠି ତା’ ଅବଶେଷ ।

ଆଜିବି ବଉଦ ଘୁମୁସର ମାଟି ବିଷୋୟୀର ପ୍ରିୟ ପ୍ରାଣ,

ଏ ଜାତି-ପାଉଁଶ ତଳେ ନିଆଁ ଥିଲା ବୋଲି ଦିଏ ପରମାଣ ।

ଗୋଦାବରୀ ନଦୀ ରାମାନନ୍ଦ ଘାଟେ ସ୍ନାନ ସମାପନ କରି,

ପୁଅ ପାଇଥିଲେ ବୋଲି ମାଆ ସିନା ନାମ ଦେଲେ ଗୋଦାବରୀ ।

ବାଣପୁରର ସେ ଶ୍ରୀନିବାସ ପୁର ପାଇଲା ଆଲୁଅ ନୂଆଁ,

ମିଳନ ମାଟିର ପଚା ସଡ଼ା ଖତେ ପଦୁଅଁ ଫୁଟିଲା କିଆଁ ?

ବକୁଳ ବନର କୋକିଳ ସେ ଥିଲା ନିତି ନୂଆ ଗୀତ ଗାଇ,

ସାଳିଆ ନଈର ଢଳ ଢଳ ଜଳେ ବିମ୍ବିତ ତା’ର ଛାଇ ।

ବନ ଗିରି ଲତା ସବୁଜ ଖେତର ନିରେଖି ମୋହନ ଛବି,

ପାଲଟିଛି ସିଏ ଆଜି ଏ ଦେଶର ମାଟି ଆକାଶର କବି ।

“ଭଲ କରି ନାଆ ବାହାରେ ନାଉରୀ ଝିଅକୁ ମାଡ଼ୁଛି ଡର,

ଗଡ଼େ ଗଡ଼ ଲୋକ ଚାହିଁ ବସିଛନ୍ତି ଝିଅ ଯିବ ଶାଶୁ ଘର’’ ।

ଏ ଗୀତ ପାଇଁକି ଅମର ରହିବେ ଗଣକବି ଗୋଦାବରୀ ।

କବିର କୋମଳ ତରଳ ମରମ କାଳିଜାଇ ପ୍ରାଣ ଭରି ।

ସତ୍ୟବାଦୀରେ ଦେଖାଇଲେ ସିଏ ଆଦରଶ ଜୀବନର,

ପରିହାର କରି ଧନ ସନମାନ ବଡ଼ଲୋକି କୋଠାଘର ।

ବକୁଳ ବନର ବହଳ ଛାଇରେ କରି ଜ୍ଞାନ ବିତରଣ,

ଏ ମହା ଜାତିର ସୁପ୍ତ ଜୀବନେ ସରଜିଲେ ଜାଗରଣ ।

ବଣିକ ଶାସନ ଦୂର କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା ଡାକ ଦେଶେ,

ମୁକତି ପାଗଳ ଦେଶର ସକଳ ନର ନାରୀ ନୂଆ ବେଶେ ।

ବାପୁଜୀର ନିତି–ପଥ ଅନୁସରି ମଣିଷର ଅଧିକାର,

ଦାବୀ କରୁଥଲେ, ନୀରବେ ନିରେଖୁଥିଲା ଗୋରା ସରକାର ।

ଓଡ଼ିଶା ମାଟିରେ ମହାତମା ବାପୁ ଡାକ ଶୁଣିଥିଲେ ଗୋପ,

ଦେଶ ଜାତି ପାଇଁ ଲଢ଼ିଲେ ନଡ଼ରି ବାରୁଦ କମାଣ ତୋପ ।

ଉତ୍‍କଳ ମଣି ଡାକରେ ଡେଇଁଲେ ଗୋଦାବରୀଶ ମହାମନା,

ଗୋପ ଗୋଦାବରୀ କାରାଗାରେ ଯାଇ ଖାଇଲେ କଇଦୀ-ଚଣା ।

ମାନ ସନମାନ ପଦବି ଚାକିରି ବରଜି ବରିଲେ କାରା,

‘ଦେଶ ଜାତି ପାଇଁ ମରିବାହିଁ ସାର’ ଗାଇଲେ ଏ ଦେଶ ସାରା ।

ଦେଶ ସୁଆଧୀନ ଦେଖିଲେ ସେ ଆଖି ଚାଖିଲେ ସୁଖର ମହୁ,

ମାଉଁସ ପଛକେ ପାଉଁଶ ପାଲଟୁ ଓଡ଼ିଶାର ମାନ ରହୁ ।

ଆଜୀବନ ଲଢ଼ି ଦେଶ ପାଇଁ କଲେ ଦୁରଦଶା ଦେଶୁ ଦୂର,

ଜୀବନକୁ ଜାଳି ଜଳିଲା ଜୁଇରେ ପାଲଟିଲେ ଶେଷେ ସୁର ।

ସାହେବ ଦେଖିଲେ ଏ ଦେଶର ଲୋକ ହେଉଥିଲେ ଥରହର,

ପୋଲିସ ନାଆଁରେ ଲୁଚିଯାଉଥିଲେ ଦଉଡ଼ି ଆପଣା ଘର ।

ଗୋରା ହାକିମର ସାମନାରେ ମୁହଁ ଖୋଲି କହିବାକୁ କଥା,

ସେଇ ସମୟରେ ଯେତେ ନର ନାରୀ ଟେକୁଥିଲେ ନଇଁ ମଥା ।

ମାତର ତରୁଣ ପିଲାଟିଏ ତା'ର ଭାବୁଥିଲା ମନେ ମନେ,

ସାହେବ ମଣିଷ ଆମେ ବି ମଣିଷ ପୋଲିସ ବି ଲୋକ ଜଣେ ।

କାହିଁକି ଡରିବା ସାହେବ ନୁହେଁ ତ ବଣର ବଣୁଆ ବାଘ,

ସେଇଥିପାଇଁ ସେ ସାହେବ ଆଗରେ କହୁଥିଲେ କଥା ଆଗ ।

ବଡ଼ ହାକିମର ଗାଡ଼ି ଅଗେ ଆଗେ ଚାଲେ ସେଇ ବୀର ପିଲା,

ଆଖିମାରି ମୁହଁ ଦଲାଇ ହଲାଇ ପୋଲିସ କି ଗାଳି ଦେଲା ।

ଏଇ ପଥେ ମୋର ଅଛି ଅଧିକାର ତୁମ ସାହେବର ଯେତେ,

ମୁଁ କିଆଁ ଛାଡ଼ିବି ମୋ ବାଟ ଦେଖୁଛି ତୁମେ କି କରିବ ମୋତେ ?

ଯାଇ ପାରିଲେନି ସହଳରେ ଆଗେ ହାକିମ ହୁକୁମ ଛାଡ଼ି,

ଅନୁରୋଧ କଲେ ଛାଡ଼ିଦିଅ ବାପ ଆଗକୁ ଚାଲିବ ଗାଡ଼ି ।

ସେ ବୀର ଯୁବକ ଆଜି ବଡ଼ ଲୋକ ସାହେବଠୁ ଯିଏ ବଡ଼,

ବିଜୟୀ ସେ ଆଜି ଏ ମହା ଜାତିର ନ ଜିଣି ରାଇଜ ଗଡ଼ ।

ଏଇ ଓଡ଼ିଶାର ବାଲେସରର ସେ ‘ଅଗର ପଡ଼ା’ ତା’ ଘର,

ତା ଆଖିରେ ଆଜି ସଭିଏ ସମାନ ନିଜର ହେଉ ବା ପର ।

ଗୋପ ବାବୁ ସହ ସହଯୋଗ କରି ମିଶିଲେ ଅସହଯୋଗେ,

ଦେଶ ସାରା ବୁଲି ଜନସେବା କଲେ ସୁଖେ ଦୁଃଖେ ଅବା ରୋଗେ ।

ବିଲାତ ଦେଶର ଲୁଗା ଛାଡ଼ ବୋଲି କହିଲେ ଲୋକଙ୍କ ଆଗେ,

ଜରିମାନା କଲେ ଗୋରା ସରକାର ଦେଖି ତା’ ସାହସ ରାଗେ ।

ଉଣେଇଶ ବୟାଳିସ ମସିହାରେ ବନ୍ଦୀ ହେଲେ କାରାଗାରେ,

ପଟେଲ ନେହେରୁ ମଉଲାନା ସହ ଅହମଦ ନଗରରେ ।

କାରାଗାରେ ରହି ଲେଖିଲେ କବିତା, କାହାଣୀ ଓ ଇତିହାସ,

ଦେଶ ଜାତି ପାଇଁ କଷଣ ସହିଲେ ହୋଇ ସଦା ହସ ହସ ।

ସୁଆଧୀନ ହେଲା ଏ ଜନମ ମାଟି ସେ ଯୁବକ ହେଲେ ନେତା,

ନିଜ ଗୁଣ ବଳେ ଶାସିଲେ ଏ ଦେଶ, ସକଳ ବିଷୟେ ଜେତା ।

ବଡ଼ ଲାଟ ହେଲେ ଏ ଦେଶ ଶାସିଲେ ଏବେ ଉପ ଦଳପତି,

ଆଜୀବନ ଲଢ଼ି ଦେଶ ଜାତି ପାଇଁ ମହତାବ ମହାମତି ।

ଏ ଦେଶ ପାଇଁ ଛାତି ତଳେ ଯେଉଁ ଥିଲା ସାହସର ନିଆଁ,

ଆମ ଓଡ଼ିଶାର ସେ ସକଳ ଶିଶୁ ଜଳିବନି ତାହା କିଆଁ ?

କସ୍ତୂରୀର ଗନ୍ଧ ଛୁଟେ ବନ ଡେଇଁ ଦୂର ଅନ୍ୟ ବନେ,

କସ୍ତୂରିକା ମୃଗ ଧାଏ ସେଇ ଗନ୍ଧ ଲୋଭେ ବ୍ୟଗ୍ର ମନେ ।

କିନ୍ତୁ ସେ କି ପାଇ ପାରେ ? ଜାଣିପାରେ କେଉଁଠାରୁ ଆସେ,

ପବନ ବେଗରେ ଧାଏ ଡେଇଁ ଡେଇଁ ଅସୀମ ଉଲ୍ଲାସେ ।

ତା’ ନାଭିରେ ରହିଅଛି ସୁରଭିତ କସ୍ତୂରୀ ସୌରଭ,

ଜାଣିତ ପାରେନା ସିଏ କସ୍ତୂରିତ ତନୁର ଗୌରବ ।

ଗନ୍ଧ ଲୋଭେ ଧାଏଁ କିନ୍ତୁ ବନେ ବନେ ଅମନ୍ଦ ଗତିରେ,

ବିଶ୍ୱ କିନ୍ତୁ ମୃଗଧ ହୁଏ କସ୍ତୂରୀର ସାମାନ୍ୟ ରତିରେ ।

ସେଇଭଳି ‘କସ୍ତୂରବା’ ବିଶ୍ଵେ ଆଜି ଜଣା ଶୁଣା ଅତି,

କାହିଁକିନା ପାଖେ ତାଙ୍କ ରହିଥିଲେ ବିଶ୍ଵ ପୂଜ୍ୟ ପତି ।

ମୋହନ ଦାସର ଦାସୀ ହେବା ପାଇଁ ମଣିଲେ ଗୌରବ,

ପତି ପଛେ ଧାଇଁ ଧାଇଁ, ବିତରିଲେ କସ୍ତୂରୀ-ସୌରଭ ।

ସକଳ ବେଦନା ଦୁଃଖ ପ୍ରିୟ ପତି ପଦ ଅନୁସରି,

ଭୁଲିଗଲେ, ସେବା ବ୍ରତ ଆଚରିଲେ ଦିବସ ଶର୍ବରୀ ।

ଚରଖାରେ ସୂତା କାଟି ନିଜ ହାତେ କରି ଘରକାମ,

ସବୁଠାରୁ ସାର ବୋଲି ମାନିନେଲେ ପ୍ରଭୁ ରାମ ନାମ ।

ପତି କୋଳେ ମଥାରଖି କାରାଗାରେ ଛାଡ଼ିଲେ ଜୀବନ,

ପତି ପ୍ରାଣେ ନିଜ ପ୍ରାଣ କରିଥିଲେ ଯତନେ ସୀବନ ।

ଦୟାମୟୀ ସ୍ନେହମୟୀ ହାସ୍ୟମୟୀ, ମଧୁର ବଚନା,

ଦେଶ-ମାଆ ପାଦ ବେନି ଆଜୀବନ କଲେ ଅରଚନା ।

ତାଙ୍କୁ ମଧୁ ବ୍ୟବହାରେ କହିଥିଲେ ବାପୁ ହୋଇ ଖୁସି,

ଜନନୀ ଅଟୁତୁ ସଖି ନୋହୁ ମୋର କାମିନୀ ରୂପସୀ” ।

କୁସୁମ କଅଁଳ କମଳା ଆଖିରୁ ଝରିଗଲା ଯେତେ ଲୁହ,

ମୂଲ ତା’ କେ ଦେଇପାରିବ ହେ ଭାଇ ମୋ ଆଗରେ ଆଜି କହ ?

ନଈ ସେପାରିର ଚକୋରୀ ମନରେ ଜମିଅଛି ଯେତେ ଭାଷା,

କେ’ ବୁଝିବ ତା’ର ମରମ ତଳର ଚିର ବିରହିଣୀ ଆଶା ।

ଝରିଗଲା ଝରା ସେଫାଳୀ ସଖା ହେ ଉଡ଼ିଲାନି ତା’ର ତେଜ,

ନେହେରୁ ହେ ତୁମେ ନୀରବେ ତାହାକୁ ମନେ ଆଜି ଥରେ ହେଜ ।

ଏ ଜାତିକି ତା’ର ମୂଲ ଦେଇପାରେ ଦେଇଚି ସେ ଯେଉଁ ଦାନ,

ନୟନରୁ ଯେତେ ଲୋତକ ଦେଇଛି, କୋଟି ହୀର କି ସମାନ ?

ମନର ଦେବତା ଦୂର କାରାଗାରେ ଦେଖି କାଳିଦାସ ମେଘ,

ମନ ଛନ ଛନ, ଥରେ ଅପଘନ ହିଆ ହୁଏ ଉଦ୍‍ବେଗ ।

ଆପଣା ଜୀବନ ଦେବତା ନ ପୂଜି ମନର ଦେଉଳ ତଳେ,

ଦେବତା ଚରଣ ଧୋଇଦେଲା ସିଏ ନୟନ-ନିଗଡ଼ା ଜଳେ ।

ତା’ ହିଆ ତଳର ନରମ ମରମୁ ନେଇ କଣିକାଏ ପ୍ରୀତି,

ଜଗତ ଜୀବନେ ଶୁଣାଇ ଦେଲା ସେ ନୂଆ ଜୀବନର ଗୀତି ।

ଉର୍ମିଳା ସମ ଉର୍ମି ରଚିଲା ଜୀବନ ସାଗର କୂଳେ,

ଦରଦୀ ମନର ଦରଦ ଯେତେକ ଧୋଇଦେଲା ଆଖି ଜଳେ ।

ଏ ଯୁଗର ତୁମେ ସତୀ ଉର୍ମିଳା ଏ ଯୁଗର ତୁମେ ନାରୀ,

ଚିର ବନବାସୀ ରାମ ଅନୁଜର ତେଜି ନିଜେ ହେଲ ଘାର ।

ଜାଳି ଜାଳି ସିଏ ଆପଣା ଜୀବନ ନିଜେ ସିନା ଗଲା ଜଳି,

ଦେଇଗଲା ଯେଉଁ ଆଲୋକ ଟିକକ ତେଜ କେ ପାରିବ କଳି ।

ନିଆଁ ଜଳିସାରି ପଡ଼ି ରହିଅଛି ଆଜିତ ଯେତେକ ଖାର,

ଆମରି ମନରେ ଟାଣି ଦେଇଅଛି ମନ ରଖା ବହୁ ଗାର ।

ଦୁନିଆଁ ଭିତରେ ପୋଡ଼ା ପାଉଁଶକୁ ପଚାରିବ ଅବା କିଏ,

ଆମେତ ଖୋଜୁଛୁ ସେ ପାଉଁଶ ତଳୁ ଆଲୋକାଇ ଦେଲା ଯିଏ ।

ନେତାଏ ପାଇଲେ କାରାଗାର ଦଣ୍ଡ, ବିପ୍ଳବୀ ପାଇଲେ ଫାଶୀ,

ବହୁ ଅନାଚାର ଅତ୍ୟାଚାର କଲେ ଗୋରା ଲୋକେ ଘରେ ପଶି ।

ଦମନର ଲୀଳା ବଢ଼ିଲା ଯେପରି ମାତିଲେ ସେପରି ଲୋକେ,

ସରକାର ନେବ ଏ ଦେଶରୁ ଲୁଟି, ସରବେ ମରିବେ ଭୋକେ ।

କିପରି ସହିବ ବୀର ଛାତି ଦେଖି ଏଇ ସବୁ କାରବାର,

ଦେଶ ଚାରିଆଡ଼େ ଶୁଭିଲା ଏ ଡାକ ‘ମରିଯାଅ ଅବା ମାର' ।

ଶୁଣୁଥିଲେ ବସି ଦୂର ଓଡ଼ିଶାର କଟକ ନଗରେ ରହି,

ଏ ଦେଶ ନେତାଏ କିପରି ଆପଣା ଜୀବନକୁ ଦେଲେ ଦହି ।

ଘାରି ହେଉଥିଲା ମନ ତାଙ୍କ ଥିଲା ବହୁ ରାଗ ତାଙ୍କ ଛାତି,

ବଇରୀ ଉପରେ ପ୍ରତିଶୋଧ ପାଇଁ ଭାବୁଥିଲେ ରାତି ରାତି ।

ବି ଏ ପାସ୍ ପରେ କଲିକତା ଗଲେ ଡିଗିରି ଆଣିବା ପାଇଁ ,

ହାତେ ଯେ ରହିଛି ରିଭଲଭରଟି କେହିତ ଜାଣିଲେ ନାଇଁ ।

ବଙ୍ଗଳାର ଲାଟ ସଭା ମଣ୍ଡପରେ ନ ଦେଉଣୁ ନିଜ ପାଦ,

ପଛପଟୁ ଗୁଳି ଫୁଟି ସରଜିଲା ସେଠି ଘୋର ପରମାଦ ।